• Parabaas
    Parabaas : পরবাস : বাংলা ভাষা, সাহিত্য ও সংস্কৃতি
  • পরবাস | Buddhadeva Bose | no category
    Share  
  • Bhabuker Gadyachinta: Buddhadeva Bose -- by Alokeranjan Dasgupta (Parabaas - Buddhadeva Bose Section) :
    Bhabuker Gadyachinta: Buddhadeva Bose -- by Alokeranjan Dasgupta (Parabaas - Buddhadeva Bose Section)



    gÉc¨À@ØÌ w°FAO^äÉ : c¨XoÀ°c c®¨

    ~ÀUÉ@Ø̵S °Éræóä




    Y°ÀÝÌ ~ÉÀa À®q s¨A½ sÉ s¨A½Ì @ØÉÀa ~wTF
    -- ÞÉmâÉU

    Y°ÀÝÌ Às ®gF©É ©ÉöÉq T¨ZF-®gF©É -- ~ÉÌ s© ®gF©É ®cq ÀwMH ®gF©É
    -- AXªÀB^°þSÉË



    gÉcSÉ jce AO^äÉ, @ØAc©É R wÀ°FÌ TÀoF À@ØÉÀSÉ À@ØÉÀSÉ °Ér»AS@Ø AST»T Às Àg°ÀÌZÉ ~ÉÀÌÉÞ @ØÀÌÀaS À®Av c¨XoÀ°c c®¨ mªf@ØÉÌ @ØÀÌSAS | cm䨩 ©ÉJÌ w°F ÞþoÉS© @ØAc©ÉÌ Ag©ÀÌ ÀËÀ@Øq ASynØÉ^ä öÀÝÀa | ~ÉÌ À®q wÀ°F AO^äÉSÉÝ@Ø ~SÉÝÉÀ®q gÉc¨À@ØÌ ®ÀÊ gkAT@ØÉ-c°ÀU ´l®¨@Ø | ~ÉTÉÀ°Ì À°Àr w© r©À@ØÌ Ar\Þf-®emâÉÌ@Ø ÀUZÀ@ØÌÉ j©°kÌ STSfÝ öÀ© ®Éö® ÞÉSAS | ©ÉJÀ°Ì ÔÞþmäÉcÕ R Ômªóð°r»ÀSÌÕ TÀoF j@ØAv mÞÄ cFcoÉS ®¨AOAí© AaU | Ù °kÌLª @ØZÀSÉ-@ØZÀSÉ Às ©ÉJÀ°Ì ÌOSÉÝ W¨ÀO AwÀÝÀa À®BSF °ÉÝf ©ÉJÀ°Ì ~É@ØAmë@Ø ~®©@Ø»©É |

    c¨XoÀ°ÀcÌ wÀ°FÌ ÞþoÉS©T PcArÄF ~SFTSmâ©ÉÌ ~gÉc | ©ÉJÌ Às-À@ØÉÀSÉ w°FÌOSÉÝ ÞþmäÉcSÉ ÀËÀ@Ø ´Þ®eöÉÌ Þs»^ä ÞþZÌ PO©ÀSFÌ BÉwÌ ´ÞAmÏA© @ØÉB @ØÀÌÀa | ~ËO ~°fAQØ© ÞÉiÀ@ØÌ ÀOÉÀZ À®q Þþc©»SÉ oÌÉ SÉ Þ¦ÛÉq mªÉgÉAc@Ø | Ìcf^°þSÉÀËÌ ÞÉrÉÞÉAr jce ´«Ì@ØÉÀU ©Éq A©ASq j@ØTÉn ÀUZ@Ø sÉJÌ ÌOSÉ j@Ø AöÀ®Àc ®c»®ÉoÉÌÀHÌ @ØÉÀa ÀcÉowTF | sÉÀ@Ø ~ÉTÌÉ ®°FmªÉQØÌ ÞÉi@Ø cÀU ®Sɽ @ØAÌ ©ÉÌ @ØÉÀa Ù AUZÀSÌ ~ÉÀc°S ÀsTS ~AScÉs», AcrÂAc°FÉUÀÝÌ TSmªf ~oFÉÞÀ@ØÌ @ØÉÀaR À©TAS | c¨XoÀ°ÀcÌ wÀ°FÌ jq ÞþɵU©É cÉ Þþ®É°æH, Þþ@Øp© ÞþmäÉÀc, Þþ©ÉÌ@Ø | Ô®¨Y°ü ®A¯ë©Õ/Ô@ØÉ^äÉ®A¯ë©Õ wÀ°FÌ ÞþÞ¡ ASÞ¨H ~ÉÀÝÉBS WAvÀÝ A©AS ÞþËT T¨ökÀ©»q ÞÉi@ØÀ@Ø ABÀ© ÀSS, ~©:ÞÌ mªfÝ A®XoÉÀ^äÌ ~ÉS¨@ØkÀUF ©ÉÀ@Ø °fAQØ© @ØÀÌS | j@ØËÉÌ ~Ë» ~crF jq SÝ Às A©AS ÞþnØÉÄþfÝ @ØÉiÉÀTÉÝ Þkc»oÉs» ÞþA©ÚÉÀ@Øq A®XoÉ^ä AöÀ®Àc ÞþA©A¤© @ØÀÌS | ©ÉJÌ ÞþA©Av ´ÞÞÉ°F ~^äÌÊ ÞÉ̲ÞÀs» ÀsTS, À©TS ÞþA©ÀcÀrÌ ®ÀÊ @ØÉÐÚÉÀSÌ (common sense) ÀsÉws¨½©ÉÝ mªÉgÉAc@Ø©É UÉg @ØÀÌ | ©ÉJÌ AÞþÝ w°FAr\Þf RÝÉ\vÉÌ ÀÞvÉÀÌÌ `if style is the man it is also the age' ASdA½AvÌ AS@ØÀK c¨ÀI ÀSRÝÉ sÉÝ c¨XoÀ°ÀcÌ ÌOSÉÝ cFcY© cÉwücÀ^Î ®TfÞ@ØÉÀUÌ ~ÀTÉW ÞþmªÌ ; jce Ù ®Tmä c¨AU cÉ cOÀSÌ ~ɦÛÉÀU Às ~T©F» TÉoFÉ@ØK»æH ~S¨oÉcS @ØÌÉ sÉÝ À®Av ÞþTÉH @ØÀÌ, A©AS oÂAS R ~ÀË»Ì ÞÉÌmÞÌ-wþ^ÏSÉÌ ®ÉöÉÀsF jTS j@ØAv cFA½Acr (multiverse) P©AÌ @ØÀÌ ASÀ© OÉS sÉÌ ®ÀÊ O©¨yÞÉÀrÂ»Ì cmä¨AcÀrÂÌ (universe) ®²c^Î ÌÀÝÀa | jq ~ÉLëfÝ©É ®ÀLLªR ©ÉJÌ ASAT»© gÉKÉÌ BwÀ© A©ASq AST»É©É, jce À®q BwlAv Y°ÀÝÌ ®¨KT ~ÉAoÞÀ©F mªÝ²ÞkH» |

    ®À^°ö ÀSq, ÞþTË ÀOMo¨ÌfÌ ÔÞþg¨®A¯ë©Õ mvÉqÀUÌ ®ÀÊ jq gAÊgAHA©Ì ÀTdÞþTÉH ¬ØÉÌÉ@Ø | ÞþTË ÀOMo¨ÌfÌ @ØËFgÉKÉÝ A@Ø ÀrK Þs»^ä ®Éo¨gÉKÉ®¨Ug AåýÄ©Éq Þþ@ØÉr ÞÉÝ SÉ sÉÀ@Ø c¨XoÀ°c Ômª©:m¬ØkA©»Ì ~gÉcÕ cÀU ~Ags¨½ @ØÀÌÀaS ? ݨÀÌÉÞ-ÞþcÉ®f ©dH Ìcf^°þSÉÀËÌ w°F ©ÉJÌ @ØÉÀa cfÌcUfÝ ÞÌÉnØÀTÌ ÀOÀÝ öÝÀ©É ~ÀS@Ø ÀcAr wþÉöF©Ì, À@ØS SÉ

    `an air of joyous freedom pervades these letters, freedom from the cold formality of Sadhubhasha; there is in them a ripple as of bright waters, a sunny playfulness as of young leaves' (An Acre of Green Grass, 1948, Þp 21), ´°ügÉA®© BÀUÉAT»Ì jq ´haÂÉ®, @ØAO S©¨S ÞÉ©ÉÌ À®MÌ jq ®ÉcUfU©Éq Às c¨XoÀ°ÀcÌ ÞþËT s¨ÀwÌ ®Éo¨gÉKÉArþ© wÀ°FÌR ´ÞÉ®F AaU, ASÀOÌ ´l@ØUÀS ©ÉÌ AS°r»S :
    Ù O¨U À©É ~É@ØÉÀrÌ ~^Î@ØÉÌ, Ù rÉ°É rÉA¦Û À©É aÉÝÉÞË -- ~ÉÌ À®, À®-q À©É
    Ù ~É@ØÉr, jq ÌÉAn, ~ÉÌ öÉRÝÉÌ jq ~®¯ºc ´³ÉT©É | (®É¦ÛÉ, 1930, Þp 224)
    ´°üop© jq cÉ@ØFÉerZAO© @ØËÉAvÌ ~ÉÀwÌ R ~SA©ÞÀÌÌ cÉ@ØFAv AnØÝÉÞÀ°Ì Þþ@ØÉrF©ÉÝ ®Éo¨gÉKÉÌ @ØÉÀa ©ÉÀ°Ì ~Êf@ØÉÌ AcÚÉAÞ© @ØÀÌ | A@ا c¨XoÀ°c jq cH»SÉÝ ASÀBÀ@Ø ®AÌÀÝ ASÀÝÀaS cfÌcÀUÌ AÞþÝ AnØÝÉÞ°TÝ ÞþÀUÉgS ÀËÀ@Ø [1] | ¬ØU©, jq w°F@ØHÉ ®Éo¨ SÉ OAU© À@ØÉSü TÉoFÀT ÞþHf© À®q ÞþrðAv ~cÉ^äÌ | jÌ ~ÉÀw ÌAO© ©ÉJÌ Ô~@ØT»HFÕ ~ÉZFÉÀSR j oÌÀSÌ ®esT ~ÀwÉOÌ ËÉÀ@Ø SÉ | jZÉÀS ~ÉÞÉ©ÀOÉÀZ ¬Ø¨Àv RÀi ~A©@ØËÀSÌ À®q ~ÉmÞpöÉ sÉ c¨XoÀ°c ÞÌc©»f ÞÀc»R ©FÉw @ØÌÀ© ´l®¨@Ø öSAS | ©ÉÌ @ØÉÌH DKl AcAaÀÝ @ØËÉ cUÀ© ÞÉÌÀU ÞAÌ®ÀÌÌ ®ewf©TÝ T¨A½Ì mªÉ° ÞÉRÝÉ sÉÝ | À®q T¨A½ÀcÉo ASa@Ø TAmäyâÞþ®k© ¬ØT»ÉU s¨A½nØTÀ@Ø ASAB»© @ØÀÌ À°Ý | AcÀrKH jce AnØÝÉAcÀrKÀHÌ ÞþÀÝÉwR jZÉÀS ~AcÀc@Øf cÉ ~SÉo¨AS@Ø cÀU TÀS öÝ SÉ | ~SF Às-À@ØÉÀSÉ w°F@ØÉÀÌÌ ÌOSÉÝ jAv AS:®À^°Àö j@ØAv À°ÉK AöÀ®Àc Þþ@ØAv© öÀÝ ´i© | A@ا ©ÉJÌ ÀQØÀn Às öÝ SÉ ©ÉÌ @ØÉÌH A©AS jq ~cÚÉ© öÉA©ÝÉÌæAUÀ@Ø ÔY°ÀÝÌ s¨A½Õ ÞþA©Þ^ð @ØÌÉÌ @ØÉÀB ~ÞAÌöÉs» ~Éݨo cÀUq TÀS @ØÀÌS | w°F AcKÀÝ     `The Reader Over Your Shoulder' SÉT@Ø ~S¨rÉ®SwþÀ^ÏÌ ASÀ°»r TÉSÀU j@Ø T¨ökÀ©»q jq oÌÀSÌ mªha^° s¨A½SFÉ® cÉA©U öÀÝ sÉÝ | A@Ø^ä¨, ÞþËT©, c¨XoÀ°c mªÉgÉAc@Ø©ÉÌ R sÉËÉsÀËFÌ À®MBÀSF jq mªÉha^°FÀ@Ø ©ÉJÌ wÀ°F ®¨À°-~É®ÀU ZÉAvÀÝÀaS | Amª©fÝ©, @ØfvüÀ®Ì TÀ©É A©ASq ©ÉJÌ ÌOSÉÌ ÞþËT AcrÂmä©T ÞÉi@Ø | jq ÞÉiÀ@ØÌ @ØÉÀa ~S¨ÀTÉA°© öÀU ©Àcq Ù AcSFÉ® cpö«Ì ÞÉi@ØÀwɤfÌ @ØÉÀa ÀÞMJacÉÌ aɦÛÞn ÞÉÝ | T^ëÝ ÞÉi@ØÀ@Øq A©AS ofÀÌ ®¨ÀmÏ ©A^ð¤ ÞÉiÀ@Ø ÞAÌH© @ØÀÌS | jq ®²Þþ®ÉÌH-AnØÝÉAvÀ@Ø ASÞ¨HgÉÀc A©AS U¨A@ØÀÝ ÌÉZÀ© ÀÞÀÌÀaS cÀUq ©ÉJÀ@Ø j@ØÉÀUÌ cÉeUÉ wÀ°FÌ j@ØTÉn ®Éc»BAS@Ø ÌkÞ@ØÉÌ cÀU TÉSÀ© cÉoÉ ÀSq |

    ~S¨KÀÊ ~cSf^°þSÉÀËÌ SÉT TÀS ~ÉÀ® | ©ÉJÌ AcKÀÝ c¨XoÀ°ÀcÌ ~S¨ÌÉÀwÌ ®TÉOÉÌ ~ÉTÉÀ°Ì ~BÉSÉ SÝ :

    ~cÉ@Ø öÀÝ ÀwAa Ô~ÉÀUÉÌ ¬Ø¨UA@ØÕ ÞÀ¦Û | gÉcÀ© ÞÉAÌAS, jÌ@ØT cq cÉeUÉ gÉKÉÝ ®¯ºc ... jAv cÉeUÉ w°F®ÉAöÀ©FÌ j@ØAv ~SSF ´°ÉöÌH | j© gÉÀUÉ w°F, ~ÉÌ j© gÉÀUÉ w\Þ ~cSf^°þSÉË ASÀBR ~ÉÌ @ØZÀSÉ ÀUÀZSAS |

    -- (@ØAc©É, ~ÉArÂS, 1354, Þp 67)

    A@Ø^ä¨, ©É ®ÀLLªR Às ~cSf^°þSÉË, ©ÉJÌ gÉKÉÝ     `transcends his audience' À®Av èo¨ j@ØÉÌÀH SÝ Às ÀrþÉ©pTÐUfÌ ®ÉcÉU@ØLª ®²ÞÀ@Ø» ©ÉJÌ ~®ÀO©S©É | Þþ@Øp©ÞÀQØ, ~cSf^°þSÉË ~SFAcmëp© j@ØAv mªÀU»É@Ø ®pBS @ØÌÀ©q gÉÀUÉcÉÀ®S | c¨XoÀ°c @ØZÀSÉq, jTS-A@Ø ©ÉJÌ Ok¦ÛÉ^ä ~AgTÉSö© wÀ°FR, ÞÉi@ØÀ@Ø ~A©nØT @ØÀÌ ÀsÀ© SÉÌÉB | ~SF ÞÉiÀ@ØÌ ®ÀÊ AcSf© ~ËO ~AgBÉ© ̬ØÉASyÞA« SÉ öÀU ©ÉJÌ OÀU SÉ | ~ÉÌ À®q ´À³ÀrFq ©ÉJÌ wÀ°F aÉÝÉha^ð PrcÉUÌÉArÌ TÀ©É ´Ài ~ÉÀ® s¨A½oT»f ´ÞTÉ jce ~cFË» AcÀrKH | jÀ°Ì ©ÀU-©ÀU ~crFq ÀËÀ@Ø sÉÝ cÉmäc ÞÉKÉHZÐ, AS:rN° À@ØM©¨À@Ø oÉÌH @ØÀÌ ÌÉÀZ ´ÞAÌ©ÀUÌ cÉïÝ ©ÉSAcmäÉÌ | @ØAcÌÉ ©ÉJÀ°Ì ¦ÉSÉ A°ÀÝ ÞpAËcfÌ TÉAvÀ© À©TS gÉÀUÉ @ØÀÌ öÉJvÀ© ÞÉÀÌS SÉ, jq TÀT» cF½ ®e@ØfH» öFÉBAUÀvÌ B ~AgÀsÉw ZÉAÌB @ØÀÌ A°ÀÝ ~ÉUe@ØÉAÌÀ@ØÌ Ôw°Fe @ØcfSÉe AS@ØKe c°A^äÕ cOSAvÌ ÞþÉ®AÊ@Ø©É jZÉÀS ASg»¨UgÉÀc TÉASÀÝ sÉÝ |

    @ØAc©ÉÌ @ØÉa ÀËÀ@Ø ÇH SÉ ASÀÝ w°F Às @ØZÀSÉq mªÉAo@ØÉÌgkAT Z¨JÀB ÞÉÀc SÉ, jq AcrÂÉ® c¨XoÀ°ÀcÌ TÀS ´«ÀÌÉ«Ì °pbÛ©Ì öÀÝ OÀUAaU | AcÀrK© sÉ°cÞ¨Ì AcrÂAc°FÉUÀÝ ©¨USÉTkU@Ø ®ÉAö©FAcgÉÀwÌ ÞþoÉS ~oFÉÞ@Ø AöÀ®Àc cp© öRÝÉÌ ®kOSÉT¨ök©» ÀËÀ@Øq ©ÉJÌ jq oÉÌHÉ j@ØAv SÉ^°AS@Ø Þþ©fA© ~B»S @ØÀÌÀa | jq ÞÀc» ©ÉJÌ ÀUZÉ ®ÉoÉÌH AOAiÞÀnR UQØ @ØÌÉ sÉÝ | Ôs¨A½Ì À°Mc»UF bÉ@ØcÉÌ BÀSFq ´ÞTÉÌ ®pAÄÕ c¨XoÀ°ÀcÌ jq @ØËÉAv ©ÉJÌ jq ÌOSÉÞc» ®²ÞÀ@Ø» ZÉÀv SÉ | j s¨Àw À°ZÉ sÉÝ ´ÞTÉ aɦÛÉR @ØAc©ÉÌ @ØÉa ÀËÀ@Ø ~AB»© °¨U»g j@Ø mªÉAgTÉS æH, mªÌ®A¯ëA©, ~^äAT»U R ~S¨ÞþÉÀ®Ì ´haU ÞþÉO¨s»TÝ©É | j@ØAv Ô°Ì@ØÉAÌÕ AOAi ÀËÀ@ØR ©ÉÌ ´°ÉöÌH À°RÝÉ ÀsÀ© ÞÉÀÌ :

    ~ÉAT èo¨ ÀOÀÝAaUÉT Às AcrÂAc°FÉUÀÝÌ SÉSÉ ~eÀrÌ ®ÀÊ ~ÉTÉÀ°Ì jq Qب°þ R cñASA^°© AcgÉÀwÌ ®eÀsÉw ËÉ@Ø, A@ا ©É sA° A@Øa¨À©q WAvÀÝ SÉ À©ÉUÉ sÉÝ ©ÉöÀU ~w©FÉ ~AScÉs»À@Ø ÀTÀS ÀSÀcÉ ... ~ÉTÉÀ°Ì ©¨UÉTkU@Ø ®ÉAö©FAcgÉÀwÌ ©ÌÊÉö© ©ÌHfAvÌ @ØËÉ g¨ÀU ÀsR SÉ |

    (4-10-60j c©»TÉS ÞþÉcA^Î@ØÀ@Ø ÀUZÉ AOAi ÀËÀ@Ø)

    jZÉÀS èo¨TÉn ~ÀoÉÀÌZÉÌ ®ÉöÉÀsF rÀN°Ì ÀBÉ¦Û À°ZÉÀSÉ öU | sA° Ù rN°æAUÌ ~ÉUe@ØÉAÌ@Ø ~ÉÀc°S Ok¦ÛÉ^ä c®Tp© öRÝÉ sÉÝ ©ÉöÀUR ÀgÉUÉ sÉÝ SÉ ÀwÉvÉ ~erAvÌ ®ÉTAwþ@Ø @ØAc©ÉWS ®eÀc°SAvÀ@Ø | c¨XoÀ°c jq ÞÀc» w°FÀ@Ø @ØAc©ÉÌ ÞþA©mÞo»f ~ËO ~ASw TÉoFÀT ÞAÌH© @ØÌÀ© ÀOÀÝAaÀUS | ©c¨ Às ©ÉJÌ ~gfAÞ®©© j wÀ°FÌ ÞFÉvÉS» @ØÉAcF@Ø©É ÀËÀ@Ø T¨½, ©ÉÌ ~ɦÛÉÀU ®¨of^°þSÉË °À«Ì ÀÞþÌHÉq ÀcÉoöÝ ®cÀOÀÝ ®AnØÝ | ´ÞÌF¨½ ~erAv ÀËÀ@Ø ÞþÉÝ cÉÀÌÉ-À©ÀÌÉ caÌ ~ÉÀw c¨XoÀ°c Ô®ÉecÉA°@Ø©É, qA©öÉ®, ®ÉAö©FÕ rfK»@Ø j@ØAv ÞþcÀ^Î cFcY© cÉ@ØüÌfA©À© À® @ØËÉ ÀwÉÞS ÌÉÀZSAS :

    TÉScmªöÉc ®fTÉöfSçÀÞ ÀrÉoSfÝ cÕÀU TÉSc®TÉÀB ÞþwA©TÉnq ~ÉÞA©@Ø, À@ØÉÀSÉ TÊUq ~ATrþ SÝ, gÉÀUÉÌ AcèXo©É, ~^ä© cFA©nØTÌkÀÞ, ®¯ºc èo¨ BS-BfcÀS, A@ا wH-BfcÀS ©ÉÌ ATrþ©Éq, ~cFc©f© ASÝT ; ~ÉÌ ÀsÀö©¨ ®@ØU TÉS¨ÀKÌ, jTS-A@Ø ~Ao@ØÉer TÉS¨ÀKÌ, AcèXo©É jZS Þs»^ä ~AO^äSfÝ ÞþmäÉc, skË-BfcÀS jTS-À@ØÉÀSÉ gÉÀUÉÌ ´Xgc öÕÀ©q ÞÉÀÌ SÉ, @ØÉUnØÀT TÀ^°Ì TÉèU A°ÀÝ sÉÌ À°SÉ ¦cU èoÀ© SÉ öÝ |

    (@ØAc©É, ~ÉArÂS 1354, Þp 1)

    èo¨ AcAha^ð rÀN°Ì ÞþÀÝÉÀw SÝ, PSÝÉAÝ@Ø s¨A½BÉÀUÌ

    (sorites) s¨wÞl ~ÉÀÌÉöf R ~cÀÌÉöf s^¢HÉÝ A©AS ®¨of^°þSÉËÀ@Øq Às TÉSF @ØÀÌÀaS À® AcKÀÝ ®erÝ ´±ÉÞÀSÌ ®¨ÀsÉw ÀSq | jq Þc»ÉÀÊq, ®¨of^°þSÉÀËÌ ®ÉöOÀs», A©AS cÉeUÉgÉKÉÌ ÞÉAÌgÉAK@Ø rN° R ÞþA©rÀN°Ì ÞþÀÝÉBS ~S¨gc @ØÀÌÀaS | @ØÀÝ@Ø-ÀrÉ rN°®²cAU© Ô®TÉÀUÉOSÉÌ ÞAÌgÉKÉÕ P©AÌ @ØÌÀ© AwÀÝ A©AS ÌÉBÀrZÌ c®¨, ~©¨UO^°þ æóä jce Ìcf^°þSÉÀËÌ ÞÉÀrq ®¨of^°þSÉËÀ@Ø cw»fÝ TsÉ»°É A°ÀÝÀaS | gÉKÉÌ BÀSF ÞAÌgÉKÉÌ °Ì@ØÉÌ -- jq mª©:A®Xo ~SFn ÀsA°S AaU AS©É^ä aXë-~FÉ@ØÉÀ¦AT@Ø ÞAÌ@Ø\ÞSÉÌ mäÀÌq ~ÉcXo | ®¨of^°þ-c¨XoÀ°c jÀ°Ì ®²Þ@Ø» ®eÚÉAÝ© @ØÀÌ A°ÀUS | c¨XoÀ°ÀcÌ ®ÉÀQØF ©Éq ©ZS ®¨of^°þfÝ mªÌwþÉT ~©F^ä mÞÄ :
    AO^äÉÌ ®ÀÊ T^äÉÌ jq U¨À@ØÉO¨AÌÌ AcAco Þþ@ØvS ~ÉTÉÀ°Ì w°FÉÀUÉOSÉÝ UQØHfÝ : sËÉ ´ÞTÉcÉñUF, cp«@ØËS, ~A©®ÉÌUF, ~A©WS©É jce ToFÞ°ÀUÉÞf ÞXoA© | A@ا ~ÉA° °ÉAÌÀ°þÌ QØA©ÞkÌH À@ØÉÀSÉ À@ØMrÀUq WÀ© SÉ ; gÉKÉÌ r©AhaÀ°þ ÀcAÌÀÝ sÉÝ A@Øa¨-SÉ-A@Øa¨ ~Ë» ; jce ~ÉA©rsF cÉ ~Pcr°F, ~mÞÄ©É, cÉ °¨Ìkö©É ÀËÀ@Ø ®ÉoÉÌH© ASmäÉÌ ÞÉS SÉ ®ÉAöA©F@Ø ~Ao@Ø©»ÉÌÉR | ©Éq, gÉKÉ OÉq |

    (@ØAc©É, ~ÉArÂS, 1355, Þp 43)

    ©¨USÉTkU@Ø ®ÉAöÀ©FÌ ~oFÉÞSÉ@ØÉÀU Ô~A©®ÉÌUFÕ R Ô°¨Ìkö©ÉÕÌ TÀoF PXªÌË ©ÉJÌ öÉÀ© TfTÉeA®© öÀ© ÀÞÀÌAaU | ÀÞvÉÌ gÉÀUÉ wÀ°FÌ UQØHÀ@Ø OAÌnASg»Ì @ØÀÌ cÀUÀaS Ô®²Þ^ð, ®TpXo, BAvU AcKÝcmä¨ÌÕ ~É@ØK»H ÀËÀ@Øq ©É ´°ügk© öÝ | ~ÉÀUÉOF ®TÝ®A^ÎÀ© c¨XoÀ°c ´«ÌA©AÌÀrÌ ASg»ÉÌ ÌTF©É j@ØÌ@ØT ÞAÌöÉÌ @ØÀÌAaÀUS cUÉ sÉÝ | A@ا °¨Ìkö AcKÝÀ@Ø ®öB @ØÀÌ cUÉÌ ~AgÞþÉÝ ©ÉJÀ@Ø ©ZS ~Ao@ØÉÌ @ØÀÌAaU | AcgÉÀwÌ ~SF©T ®öÀsÉwf jce ©ÉJÌ w°FÌfA©Ì ~S¨ÌÉwf rArgkKH °Éræóä TöÉrÝ ©ÉJÀ@Ø j cFÉÞÉÀÌ ÞþÉAH© @ØÀÌAaÀUS jTS °ÉAc @ØÌÀU ~®ew© öÀc | A@ا rArgkKÀHÌ @ØÉÀa èÀSAa, jq ®TÝ c¨XoÀ°c aÉn®TÉÀBÌ öÉÀ© ©¨ÀU À°RÝÉ sÉÝ jÌ@ØT ÞAÌha^ð gÉKÉArþ© ÌOSÉÌ @ØËÉ ÌfA©TÀ©É gÉcÀaS | ArQØÉË»fÌ @ØÉÀa Sf© öcÉÌ BSF ArQØÉË»fÌ TÀ©É AS¤ÉÝ ~ÉÀUÉOF ÞsÉ»ÀÝ A©AS ÔÀTW°k©Õ ~ÉÌ ÀcÉ°üÀUÝÉÀÌÌ @ØAc©ÉÌ Às ~ÞþA©T °¨Av ~É^äÌgÉKF ÞþHÝS @ØÀÌAaÀUS ´gÝÀQØÀnq gÉKÉÌ mªha©É ®²ÞÀ@Ø» ©ÉJÌ ~ÉmÏÉ R QØT©É @ØÀ©É ÀcÀ¦Û AwÀÝÀa | jq ÞAÌHÉTf ÞþɵU©É ´Ài jÀ®Àa ~B®þ @ØÉvÉ@بAv R B\ÞSÉÌ BÉUÉÝS Àg° @ØÀÌ | jq ArQØHBfcÀSÌ ®cÀOÀÝ BdAÌ ~oFÉÀÝ ®¨of^°þSÉË ©ÉJÌ ®ö@ØT»f öRÝÉ ®ÀLLªR c¨XoÀ°c ©ÉJÌ XªÉÌÉ S©¨SgÉÀc ´°üc¨Xo öSAS | ~SFA°À@Ø, ®¨of^°þSÉË öÝÀ©É ®öABÝ TÉÀw» ÞÉ cɦÛÉcÉÌ ÞþÉËAT@Ø ®Éö®v¨@ب c¨XoÀ°ÀcÌ @ØÉa ÀËÀ@Ø ®ewþö @ØÀÌ ASAhaÀUS | jJÀ°Ì °¨BÀSÌq oFÉSÚÉÀS aÉnÀ°Ì ´À³r @ØÀÌ ~ÉUÉÞOÉÌÀHÌ ÞþcH©É UAQØ© öÀÝAaU | ©Éq jJÀ°Ì w°F@ØÉÀB, jÌÞÌ ÀËÀ@Øq, ~ɦ¦ÉwA^Î @ØËF©ÉÌ ~ÉmªÉ° ~ÉÀwÌ ÀOÀÝ ~ÉÀÌÉ ~ÀS@Ø ÀcAr ~S¨gk© öÝ | ÞþTË ÀOMo¨ÌfÌ °ÌcÉAÌ mëpA©oÉs» cÉA£ë©ÉÌ j@ØSÉÝ@ØLª À®ÀQØÀn ©ÉJÀ°Ì ´À³rF AaU SÉ | mªw©@ØËÀSÌ R @ØÀËÉÞ@ØËÀSÌ ~ɦÛÉ~ÉA¦Û OÉU ATÀrAaU ©ÉJÀ°Ì jq s¨ÀwÌ ®pBSf R ®TfQØHoT»f wÀ°F | WAS¤©Ì °pAÄÞÉÀ© ÀvÌ ÞÉRÝÉ sÉÝ, jq ATrþÀH c¨XoÀ°c ©ÉJÌ ®©fË»À@Ø aÉA¦ÛÀÝ AwÀÝAaÀUS ®ÉoÉÌHf@ØÌÀHÌ rÀ©» | ©ÉJÌ qeÀÌAB R cÉeUÉ w°F jZS jZS ÀËÀ@Ø ~^äÌÊ ®TfÀÞ ÞÌmÞÌmÞr»f | jZÉÀS ÞÌÞÌ °¨Av ST¨SÉ Þþ°« öU :

    1.
    His poems exhibit a great variety of forms and subject-matter; he is versatile, not only as a writer of verse, as much as Picasso as a painter. Like Picasso, he has many styles, many periods, a vast store of material; and he can put across his slightest whim with the same ease and fluency.

    (Tagore--Portrait of a Poet,

    1962, Þp 43)

    2. ÀsTS ®ÉAöÀ©FÌ ®þÄÉ AöÀ®Àc, À©TAS èo¨ @ØAc AöÀ®ÀcR ©ÉJÌ cñT¨AZ©É AcmëÝ@ØÌ ; ÀsTS AOnÌOSÉÝ AÞ@ØÉÀ®É, À©TAS @ØÉcFÌOSÉÝ Acr¯ºÌ ~ÉTÉÀ°Ì Ìcf^°þSÉË | AÞ@ØÉÀ®ÉÌ TÀ©É, ©ÉJÌR ~ÉÀa Ag^ð-Ag^ð ÌfA©, ÞsÉ»Ý R TÀSÉgAÊ, ´ÞÉ°ÉÀSÌ AcÌÉv gÉÐÉÌ, jTS ®haU ~ÞþA©ö© °QØ©É, sÉÀ© ÀZÝÉUZ¨ArR çÞÉ^äAÌ© öÝ Ar\Þ@ØÀT» |

    (@ØAc Ìcf^°þSÉË, 1966, Þp 11)

    jZÉÀS qeÀÌAB gÉKÀHÌ ©¨USÉÝ cÉeUÉgÉKÉÝ À®ATÀ@ØÉUÀSÌ ~S¨ÞþÀcr ~ÀS@Ø ÞþrÉA®© | À®q @ØÉÌÀH ©ÉÌ ®eöA©æH ©@ػɩf© | Àa°AOí AöÀ®Àc @ØTÉ-Ì ÞþÀÝÉw cÉ@ØümÞ^°À@Ø @Øf ~AT© gÉÌ®ÉTF A°À© ÞÉÀÌ, jZÉÀS ©ÉAÌ AS°r»S | A@ا j ®eöA© À®ZÉÀSq ®cÀOÀÝ ®ÉË»@Ø ÀsZÉÀS A©AS ´ÞArÌÉ-wþA^ÏU ®«ÉÌ ASwkbÛ I¨AÌ AcKÀÝÌ OÉÌÞÉÀr æAÌÀÝ A°ÀÝÀaS | wÀ°FÌ cAöÌÀÊ ´ÞcÉ@ØF/cÉÀ@ØFÌ Ag©ÀÌ ~S¨®Fk© AcAc½ Þþ©FeÀrÌ ÞþcU©É R ÞþÉO¨Às» jÌ sËÉË» m¬ØkA©» | ÀsMAw@Ø cÉÀ@ØFÌ ÞþÉA¯º@Ø R ®TÉÞF ~eræAUÌ (Protosis-Apodosis) ~ÀSFÉSF ~^äc»ÝS nØÀTq Ìö®FTÝ öÀÝ ´ÀiÀa jce Ù Ìö®FTÝ©É cA®~°f@ØÌÀHÌ OÉAö°É ÀËÀ@Øq ASw»© | Þþ®Ê© ´À\UZF, ´ÞÀÌ ´Xop© °¨ZÉAS cqÀÝÌ ~^äc»©»f@ØÉÀU OTüAmâÌ Aspects of the Theory of Syntax (1965) SÉT@Ø Às nØÉA^䮡ÉÌf wþ^ÏAv ÀcAÌÀÝAaU, c¨XoÀ°c, BÉSÉ sÉÀha, ©ÉÌ ®ÀÊ ~\ÞAcmäÌ ÞAÌAO© AaÀUS | gÉKÉÌ ÔwöS wþ^ÏSÉÕ (deep structure) ®²ÞÀ@Ø» A©AS ®ÀO©S öÀÝÀaS Ô@ØAc Ìcf^°þSÉËÕ Þþ@ØÉAr© öRÝÉÌ ÞÌ | ~ÉTÌÉ jÀ@Ø öÝÀ©É ~Éo¨AS@Ø Þþs¨A½AgA«@Ø ~Ë»SfA©Ì ÞAÌgÉKÉ ~S¨sÉÝf ÔqSü¬ØþÉ-~É@ØpA©Õ cUc | c¨XoÀ°c sÉÀ@Ø Ôc¨ÀSÉSÕ cÉ ÔAcSFÉ®Õ (texture) cÀU ´À\UZ @ØÀÌÀaS, jÌ ®ÀÊ ©ÉAÌ ®ÉoTF» | 1966-Ì ÞÌ ©ÉJÌ cÉ@ØFAcSFÉÀ® b¨À@Ø sÉÝ mäÌcñU ~ËO j@Ø@ØÞ°É^äF TAöTÉÝ ´¿BÂU j@ØÉAo@Ø cÉ@ØFÉUe@ØÉÀÌÌ WSfgcS jce Ag©ÀÌÌ wiS ´ÞAÌ©ÀU OÀU ~ÉÀ® | gÉKÉÌ cÉAöÌ-Ag©ÀÌÌ jq R©ÀÞþÉ© ~ÉLëfÝ©ÉÌ ©ÉAwÀ° sA©Àha°AOÀíÌ ®enØÉT sÉÝ ÀcÀ¦Û, ÀsTS jq °pÄÉÀ^ä :

    èo¨TÉn À®M^°Às»Ì ®kn sÀËÄ SÝ ~ËO @ØZÀSÉ OFÉBFR SÝ, jq oÌÀSÌ j@ØvÉ ~S¨gkA© ÀËÀ@Ø ÀsÉw @ØÌÀUS À®M^°Às»Ì ®ÀÊ ®esT : À®M^°s» gÉÀUÉ, À@ØSSÉ ©É ®esÀTÌ A°À@Ø ~É@ØÌKH @ØÀÌ ~ÉTÉÀ°Ì ; À®M^°s» gÉÀUÉ, À@ØSSÉ ©É Ô®©FÀ@Ø BÉSÉÌ ´ÞÉÝÕ ; ÀwÉA©ÀÝÌ ®pÄ À®M^°s» gÉÀUÉ SÝ, À@ØSSÉ ©É ÔTÌfAO@ØÉ--cFÉÞ@Ø SÝ, mÏÉÝf SÝ, À®qBSFq ®©F SÝ,Õ ~ËcÉ Ô®©F SÝ, ©É SÝ, ~\Þ ®©FÕ--~ÉÌ ~cÀrÀK, ÀUÉÀ@ØS ÞÉAUÀ©Ì ~A®OÉUSÉ Ài@ØÉÀ© AwÀÝ (~ÉTÉÀ°Ì ÞÀQØ °¨:ÀZÌ AcKÝ sÉ ~°prF)--~ÉÌ Ìcf^°þSÉËÀ@Ø jTS @ØËÉR @Øc¨U @ØÌÀ© öÀUÉ Às À®M^°s»--sÉÀ@Ø A©AS ÞþËT ÀsMcÀS cÀUAaÀUS Ômªw»TÀ©F»Ì AccÉöc^ÎSÕ--©ÉÌ Þþ@ØÉr ®ÉAöÀ©FÌ ´À³rF SÝ, ´ÞUQØ TÉn ; ÔÚÉS cÉ @ØAc©ÉÌ AcKÝ SÝ,Õ ASÀBÌ jq ÞþɽS ´A½Ì ÞþA©cÉ° @ØÀÌ ©ÉJÀ@Ø W¨AÌÀÝ-A¬ØAÌÀÝ cUÀ© öÀUÉ Às @ØUÉUQØëfÌÉR ®À©FÌ ~Ag®ÉAÌ@ØÉ |

    (@ØAc©ÉÌ rn¨ R ATn : j@ØAv ÀZÉUÉ AOAi, À°r ®ÉAö©F®eZFÉ 1378; Þp 85-86)

    cÉ@ØFAvÌ ®kOSÉÝ @Ø©»É (Ìcf^°þSÉË) ~S¨A\UAZ© | A@ØA^ä À®BSFq Às j ®e@بU©É ÌfA©TÀ©É OTÀ@Ø À°Ý ©É SÝ | cm䨩 gÉKÉÌ j© ®ÉAöA©F@Ø R @ØAË© @ØÉB R ZÉJB ~ÉTÌÉ cÉeUÉ wÀ°F jÌ ~ÉÀw cÉ ÞÀÌ ~SFn À°AZAS | ÞþËÉS¨w© ArAcÌÌQØfÌÉ jÀ@Ø ASEOÝq ~S^ªÝf cÉ

    asyntactical w°F cÀU cB»S @ØÌÀcS | A@ا cFÉ@ØÌÀHÌ ASÝT ÀTÀS j© AcÀ°þÉöf w°F c¨XoÀ°c aɦÛÉ ~ÉÌ @ØÉÀÌÉ ÞÀQØ ÀUZÉ ®¯ºc öÝAS | jZÉÀS ÀcÉowTF©ÉÌ ~É@ØK»ÀHq j© ~S¨®kQØë ~ÉÀÝÉBS, jTS °¨ÌcwÉö ©ÉS@Ø©»ÀcÌ ®TÉÀcr |

    c¨XoÀ°ÀcÌ ÌOSÉÌ ®c»É^äF ÞsÉ»ÀÝ °¨çö-®öÀBÌ jq ATrþÌ® ÀBÀw ´ÀiÀa | ÔTöÉgÉÌÀ©Ì @ØËÉÕÌ TÀ©É cFÉÞ@Ø AcKÝSFÉ® A@ØecÉ ÔOÌT AOA@Øl®ÉÕÌ TÀ©É Ôj@ØAv SfA©ArQØÉTkU@Ø Þþö®ÀSÕ jq STF©É R AS:r©» rÉÝ@Ø®¨©fQØH ®^ÎÉÀSÌ ®c»w À®M@Øs» | ÔY°ÀÝÌ s¨A½Õq jq gÉKÉÌ æH cÉ ~ÞæH, A@ا ©ÉJÌ ÞþËT ÞÀc»Ì AcKÝf jZÉÀS ÔAmÏÌ AcKÀÝÌ A°À@ØÕ oÉcTÉS, ÀsZÉÀS AcKÝ cUÀ© ®Ée®ÉAÌ@Ø ~ÀË» AS©É^ä ®ÉÌcmä¨Ì cFÉZFÉÀ@Øq ´ÞBfcF @ØÀÌ À©ÉUÉ öÀha SÉ | @ØË@Ø©ÉÌ UÉAU©F jZÉÀS °Ér»AS@Ø ÀÞMdÀKÝ©ÉÝ ~ÉArþ©, ®ewfÀ©Ì wA©çÞ gÉmâÀs»Ì rÌfÌf AmÏA©ha^° cÉ

    Gestalt-~Éop© öÀ© ÀÞÀÌÀa | jZÉÀSq c¨XoÀ°c ÞÌc©»f cÉeUÉ wÀ°FÌ S©¨S ®¯ºÉcSÉTÝ wÀÊÉnfÌ ®¡ÉÌ |

    1 jqZÉÀSq, c¨XoÀ°ÀcÌ TÀ©, AöA^° wÀ°FÌ T¿BÉw©, °¨c»U©É--Þ°É^ä AnØÝÉÞ°-®c»mª©ÉÝ | ArTUÉÝ 1967À© ~Éo¨AS@Ø gÉÌ©fÝ ®ÉAö©F AcKÀÝ j@ØAv À®ATSÉÀÌÌ @ØA¬Ø-AcÌA©Ì T¨ökÀ©» c¨XoÀ°c ´À«AB©gÉÀc jq oÉÌHÉAvÌ ´ÞÌ ~©FAo@Ø ÀBÉÌ A°ÀÝ cUcÉÌ ¬ØÀU ´ÞAmÏ© @ØÀÝ@ØBS AöA^°gÉKf ÀUZÀ@ØÌ AcÌÉw @بA¦ÛÀÝAaÀUS |

    A°À@Ø A°w^äÀÌ (jT, A®, ®Ì@ØÉÌ; @ØU@ØÉ©É, 1986) wÌSÀË ÀUZÉAv ®e@ØAU© | ÞÌcÉ®-j Þþ@ØÉr: 15q B¨S, 2004 |

    Send us your feedback

  • এই লেখাটি পুরোনো ফরম্যাটে দেখুন
  • মন্তব্য জমা দিন / Make a comment
  •   (?)
    • মন্তব্য পড়ুন / Read comments