c¨XoÀ°c c®¨ - j@ØAv ®^ÎÉS

S^°S °«





[ j@Ø ]


c¨XoÀ°c c®¨Ì ®ÉÀË ÞþËT ÞAÌOÝ, ~ÉTÉÌ sZS åýÉ® jqv | À®vÉ ~ÉArÌ °rÀ@ØÌ TÉIÉTÉAI | ~ÉÝ¨Ì AöÀ®Àc c¨XoÀ°c ~crF ~^äAÌ© À®q ®«ÀÌÌ ÀwɦÛÉÀ©q, ~ÉTÉÌ BÀ^ëÌR ~ÉÀw | ©Àc ®þÄÉÌÉ cJÉÀOS ®pAÄ ÀcÀÝq ; ©Éq ~ÉTÉÌ ®ÉÀË ©JÉÌ À®A°ÀSÌ ~ÉUÉÀÞ À@ØÉÀSÉ cÉoÉ AaU SÉ |

~ÉTÉÀ°Ì ÞÉiF AaU ÞÉШAUAÞ, c¨XoÀ°ÀcÌ @ØAc©É, S©¨S ÞÉ©É @ØÉcFwþÀ^Ï ÀcAÌÀÝAaU | À©TS AcZFÉ© SÝ, ~ÀSÀ@Øq SÉT èSÀU TÀSR @ØÌÀ© ÞÉÌÀcS SÉ j@Ø an, c¨XoÀ°cR mÏÉS À°SAS ©JÉÌ mª-®²ÞÉA°© ~Éo¨AS@Ø cÉeUÉ @ØAc©É ®e@ØUÀS | ©ÉaɦÛÉ ÞÉÀiFÌ RÌÉ @ØÉB @ØÀÌ, çÞ®f cÉeUÉ, ToFÉÀí ÞþgpA© SÉSÉ ÀöAgRÀÝv @ØAc©ÉÌ AgÀ¦Û ÞÉШAUAÞ öÉAÌÀÝ AaU ÞþÉÝ ASc»ÉÀ@Øq | ~ÉÌ @ØAc©É Þ¦ÛÉÀSÉÌ SÉÀT Às Ì®-ÀTo sÚ OU© ~ÉTÉÀ°Ì åýÉÀ®, ©ÉÕÀ© ~ÀS@Ø ®öÞÉif R ÞÉAiSfÌ @ØÉÀcFÌ Þþ©fÀÞ ~ÉBfcS vf@ØÉ@ØÌH öÀÝ AwÀÝAaU | j®c ®ÀLªR cÉ öÝ© j®ÀcÌ BSFq, ÞÉШAUAÞ ~ÉTÉÀ@Ø ~Xg¨© ÀvÀSAaU |

@ØÉcFAvÌ AcKÝ jÀ@ØcÉÀÌq ~@ØÉAcF@Ø | ÀUZÀ@ØÌ ®ÉÀË Þþ@ØÉrÀ@ØÌ ÀTÉUÉ@ØÉl, j@ØAv ÞÉШAUAÞÀ@Ø AWÀÌ | ÀUZÀ@ØÌ @ØÉÀa ÞÉШAUAÞ ©ÉÌ ~ÀS@Ø TS, TSS R TwÀBÌ ASs»É®, ~ÀS@Ø ~S¨gkA©Ì AcgkA© | Þþ@ØÉr@Ø ©ÉÀ@Ø OÉZÀa T¨SɬØÉÌ ©kUÉÝ, ~ÀS@Ø À@ØMAvUF, ZÉAS@Ø ~cÚÉ, ZÉAS@Ø ~AcrÂÉ® ATArÀÝ cUÀa, Ôj-cq ~ÉÞSÉÌ OUÀc À©É ?Õ ? ®pAÄÌ À®q Arc T¨ök©»æAU A¬ØÀÌ ~É®Àa ÀUZÀ@ØÌ TÀS, °fH» @ØÌÀa, ©ÉÌ ®c-®¨Z-°¨Z-T^ÏS-oS Aåý^ð öÀha Àc®ÉA©À© | TÀS öU ÞÉШAUAÞ Acm¬ØÉAÌ© öÀc, èAO©ÉÌ ÞþA©ÚÉÝ, ÀUÉÀgÌ ÞþA©cÉÀ° | À©TS A@Øa¨q öU SÉ | Þþ@ØÉr@Ø AcAnØÌ cJÉÀvÉÝÉÌÉÝ ÀTÀÞ OUU ÞÉШAUAÞÀ@Ø |

©ZS ~ÉTÉÀ°Ì ´iA© cÝ®, ÀOÉÀZ TÀS ÌC oÌÀa ®Àc, åýÉrdÀTÌ BÉSÉUÉ A°ÀÝ cÉAUwµ ÀóýÀ®Ì cÉA¦ÛæÀUÉÌ IJÉ-IJÉ aÉ° ~ÉÌ AvAg ~FÉÀxvSÉÝ @ØÉÀ@ØÀ°Ì A®-®Õ ÀZUÉR Àcr ÀÌÉTFÉAxv@Ø UÉÀw | @ØAc©ÉÝ AÞþÝÉ-AvÝÉÀ°Ì À°ZÉ ÀÞÀU T^° UÉÀw SÉ | ÞÉШAUAÞ ÞÀ¦Û åýÉÀ®Ì ~ÀS@Ø ÀcÉXoÉq AcoÉS A°U, A@Ø ®c ~Éo¨AS@Ø ~ÉBæAc @ØAc©É, ÀsS jq rÉ°É ÞÉ©ÉæÀUÉ A°ÀÝ ÀaÉv j@ØAv ®ks» ~ÉAT P©Ìf @ØÀÌAa, / j@ØAv ®ks», ~ÉTÉÌq ÞþÉÀH BÂU^ä !

ÞÉШAUAÞ Þ¦ÛÀ© AwÀÝ Zv@ØÉ jU, cq ÀUZÉ cFÉÞÉÌvÉÀ@Ø ÀsTS Ai@Ø TÀS @ØÀÌAaUÉT, ©É A@Ø ©Àc SÝ ? AUÀZ À¬ØUÀUq öÀÝ sÉÝ SÉ, °Ì @ØKÉ@ØAKR OÉUÉÀ© öÝ, Ìcf^°þSÉËÀ@ØR A@Ø ö© ? j®c gÉcUÉT ©ZS | ©ÉÌÞÌ w© ÞþÉÝ °¨Õ°r@Ø oÀÌ s©cÉÌq ÀgÀcAa ÞÉШAUAÞÌ @ØËÉ ©©cÉÌq ~ÉEOs» öÀÝAa, ~S¨gkA©Ì ~AgSc©ÉÝ, cFËÉÌ WSÀLª | ®pAÄÀ@Ø Þ®ÌÉ @ØÌÀ© öÝ ÞpAËcfÌ ~Ao@ØÉer ®þÄÉÀ@Ø, Þþ@ØÉr@ØÌÉ ~ÀS@Ø ÀQØÀnq ÞAÌÀcr@Ø ËÉÀ@ØS SÉ, öÀÝ sÉS °ÉUÉUR, AcA@ØA@ØASÌ cFÉ@ØÌH TÉSÀ© öÝ ®pBSfÀ@ØR, ÀÞÀvÌ °ÉÝ | A@ا jq TÉSÉÌ Às s^¢HÉ, ~ÉÞS TÀSÌ TÉo¨ÌfÀ@Ø BSÀÞÝ TA°ÌÉÌ ÞÉÀn bÉUÉÌ À©É¦ÛBɦÛ, ©ÉÌ aÉÞ ÌÀÝ sÉÝ ®pBÀSÌ À@ØÉS @ØÉSÉÀO ? @ØAcÀ°Ì @ØÉB öÝ© ~ÀS@Ø, ÀcÉoöÝ óýFÉÀvÉq cÀUÀaS, ©JÉÌÉ ÞþÀØv ; A@ا ©JÉÌÉq j@ØTÉn sJÉÌÉ TÉS¨ÀKÌ cFËÉ ÀcÉÀIS jce ©É AcÀr Ac@ØfH» @ØÀÌS | Às-s^¢HÉÝ ~Éo¨AS@Ø ®c ®þÄÉ s¨½, ©Éq ¬Ø¨AvÀÝÀaS c¨XoÀ°c, j@ØAnr UÉqÀSÌ ®ÉTÉSF j@Ø @ØÉÀcF | jvÉ ÀsA°S c¨IUÉT, c¨XoÀ°cÀ@Ø TÀS öU ÀSöÉl @ØÉÀaÌ TÉS¨K | ©ZSR ©JÉÌ ~ÉÌ AcÀrK A@Øa¨ ÀUZÉq ÞA¦ÛAS |

nØTÉ^ªÝ TÉSÀU cUÀ© öÝ, jce j@Øv¨ U¿BÉ ASÀÝq, ~ÉcÉÌR c¨XoÀ°ÀcÌ ®ÉÀË ®ÉQØÉl À®q Þ¦ÛÉÌ cqÀÝ | cÉeUÉ cq ÞA¦Û SÉ ©ZSR À©TS, qeÀÌAB jce AcÀrK© AÞ AB ´¦öÉ´À®Ì ~ÉÀUÉAU@Ø wÀ°F TræU | ÀrþHfÌ A®JA¦ÛÀ© ~ÉÀÌ@Ø oÉÞ jAwÀÝAa, ©JÉÌ AcZFÉ© w\Þ jcÉÌ, Ìcf^°þ-ÌOSÉcUf | Z¨cq ÞAÌAO©, ~ÀSÀ@Øq öÝ© ÞÀ¦ÛAa, °kÌ°r»ÀS ~AgSf©R öÀÝÀa | 1961 ®ÀSÌ ÞvgkAT, À°rB¨À¦Û ´l®c, Ìcf^°þ-B^ër©cK» | ©Àc qA©TÀoFq Às ÌAc iÉ@Ø¨Ì èo¨q iÉ@Ø¨Ì öÀÝ OÉUÉS öÀÝ ÀwÀaS ~ÉUTÉAÌÀ©, ÀÌAå®ÀS ÀTɦÛÉ ÌOSÉcUfÌ okUÉÌ ~ÉÌA©À©, À®q ~ÉAcyâÉÌ j@Ø gÉcÉU¨ s¨cÀ@ØÌ, wþÉT ÀËÀ@Ø Às ®Àc jÀ®Àa rñÀÌ c¦ÛÀUÉ@Ø ~ÉLëfÀÝÌ cÉA¦ÛÀ© | Ìcf^°þSÉÀËÌ cq ©ÉÌ @ØÉÀa TöÉW», ©JÉÌ ®ÉAöÀ©FÌ AÞÞÉ®É ©ÉÌ ~É@Øòi | ~ÉTÌÉ sZS ÞÀ¦ÛAaUÉT w\ÞvÉ, AcKÝAv ©ZS ZÉAS@Ø AåýÀr öÀÝ jÀ®Àa | ©c¨R Àcr SÉA¦ÛÀÝAaU ~ÉTÉÝ | ~ÉÌ TÀS ÞÀ¦ÛAaU ÞÀÌR | jq @ØÕcaÌ ~ÉÀw, °AQØH @ØU@ØÉ©ÉÌ j@Ø ®²gþÉ^ä wpÀö èSAaUÉT cÉeUÉÀ@Ø gÉUcÉ®ÉÌ wÉS | wpö@Ø©»É cÉCÉAUÌ Sc-´À^ëKÕjÌ j@ØBS ÀöÉ©É, TÉÀI TÀoFq rJÉ®ÉÀUÉ ~A©AË À¦À@Ø cÉA¦ÛÀ© cÉeUÉ-®gF©ÉÌ OÉK @ØÌÀ©S | jJÌ @ØSFÉ ~ÉTÉÀ°Ì @ØÀUB ~ÉÀUÉ @ØÌÀ©S ~ÉÌ @ØÀUB TFÉwÉABÀSÌ ®É¯ëÉAS@Ø ®²ÞÉA°@ØÉ AaÀUS | @ØSFÉÌ ~ÉcÉÌ Ì½@ØÌcf Z¨c A@Ø´v ÀUÀwAaU; SÉv@Ø Ì½@ØÌcf |

©ÉÌÞÌ cqÀTUÉ ÀËÀ@Ø A@ØSUÉT c¨XoÀ°ÀcÌ @ØAc Ìcf^°þSÉË | Ìcf^°þSÉË ©ZS nØTr B¦ÛÉÀ© èd @ØÀÌÀaS ~ÉTÉÝ, AcÀrK© @ØAc©ÉÝ | gÉKÉÌ IßÉÌ, gÉÀcÌ ÌHS TÉÝÉcf, ©Àc ©c¨, ÀËÀ@Ø ÀËÀ@Ø TÀS öÝ oÌÉÌ ÀËÀ@Ø ~oÌÉq ÀËÀ@Ø ÀwU ÀcAr | @ØËÉÝ @ØËÉÝ À@Ø j@ØBS cÉlÀUAaÀUS, @ØAc©É Þ¦ÛÀ© ArZÀ© öÝ, èo¨q ~QØÌ ÞAÌAOA©À©q öÝ SÉ | À®®c ÀgÀcq A@ØÀS À¬ØUUÉT cqvÉ, @Øpr@ØÉÝ j@Ø ZÐ, gÉÀÌ R °ÉÀT ~ÉTÉÌ ~ÉR©ÉÌ TÀoF | ~ÀS@Ø ~ÉÀUÉOSÉ, ~ÀS@Ø gÉU-UÉwÉ, ~ÀS@Ø AcÀrýKH AaU À® cqÀ© | @ØAc©ÉÌ ©LLª ASÀÝ ÀSÀ¦ÛÀaS c¨XoÀ°c A@Ø ~SÉÝÉ® ®öABTÉÝ, Ìcf^°þSÉË ASÀÝ ©JÉÌ T¨£o©É gÀÌ ÀÌÀZÀa ÞþA©Av cÉ@ØF, ©c¨ c½ÀcFÌ ÞÀË ©É cÉoÉ öÝAS, ~ÉcÉÌ j@ØcÉÌR TÀS öÝAS @ØÀUÀBÌ ÀU@ØOÉÀÌÌ @ØO@ØAO | ~ÀS@Ø @ØAc©ÉÌ @ØËÉq AaU À® cqÀ©, ©Àc jZÀSÉ TÀS ~ÉÀa ÀZÝÉÕÌ ~SÉcrF@Ø @ØAc©ÉAvÌ Þþ®Ê | A@Ø SÌT ASÞ¨H©ÉÝ c¨XoÀ°c AOASÀÝÀaS j@ØAv @ØAc©É, ©ÉÀ@Ø À°ZÀ©, c¨IÀ© R gÉUcÉ®À© | jce @ØAc©ÉÌ @ØËÉæAU ÀÞAÌÀÝR Às ~TÀ©F»Ì ~ÉSÉÀwÉSÉ, sÉÌ BSFq @ØAc©É @ØAc©É, ©ÉÌ ÞÉÀS ÞÉiÀ@ØÌ ÀOÉZ Z¨ÀU A°ÀÝÀaS | j-@ØAc©ÉÝ mäcÀ@Ø mäcÀ@Ø Às ~^Î@ØÉÌ WSÉÝTÉS, sÉ ÀwÉokAU, ®^ÎFÉ, ÌÉAn ÀcÀÝ ~ÉTÉÀ°Ì ASÀÝ OÀU ÀcÉAoÌ j@Ø ~BÉSÉ ÀTÉöSÉÝ, À®ZÉÀS À°´Av ©c ÀöËÉÝ ÌÉÀZÉ cÉUÉ, A¬ØÀÌ A¬ØÀÌ ~É®É jq ~S¨ÚÉ cñ ÞþÀrðÌ ÀÞþÌ@Ø | OÌÉOÌ OUÀa Às TöÉBÉwA©@Ø TÀ^¢, ©É ÀO©S TÉS¨ÀKÌ ®c AO^äÉÌ ÞþA©q AcAc½, À®ZÉÀS °fÞÉAU èo¨ B¦Û SQØÀnÌ AcA@ØÌH | À®q cFcmÏÉÝ ~ÉÀUÉ cÉ ~ÉÀUÉÌ ~ÉA©», ~cÉ^äÌ | TöÉÞpAËcfÀ© TÉS¨K ©ÉÌ ®Tmä ~ÉÀrýK, ~ÉÀcw, ~ÉrÉ ASÀÝR ASÌÉU²c, ASc»fs», ASc»É^Îc | ZÉAS@Ø ~ÉEOs» R ~Éö© öÀÝ c¨XoÀ°ÀcÌ ÀUZÉ ÞÀ¦Û c¨IUÉT jAv jTSq j@Ø @ØAc©É, sÉ ®ÌÉ®AÌ OFÉÀUµ BÉSÉÝ Ìcf^°þSÉÀËÌ ~S^ä ~ÉrÉcÉ°f©ÉÌ qÀTBÀ@Ø |

ÞÉШAUAÞ, Ìcf^°þ-ÌOSÉcUf R @ØAc Ìcf^°þSÉË ÞÀ¦Û AcÀgÉÌ öUÉT Ai@Øq, A@ا c¨XoÀ°c ®²cÀ^Î oÉÌHÉvÉ SÉSÉ S©¨SÀLªÌ ÀwÉU@ØoJÉoÉÝ æAUÀÝ ÀwU | c¨XoÀ°c A@Ø @ØAc, SÉA@Ø w\Þ@ØÉÌ, SÉA@Ø ÞþÉcA^Î@Ø, SÉA@Ø j®c aɦÛÉR ~ÉÀÌÉ ~SF A@Øa¨ ? ~É®ÀU A@Ø A©AS ?

jq A@Ø A©ASÕÌ ABÚÉ®ÉÀ©q ~ÉTÉÌ c¨XoÀ°ÀcÌ ®^ÎÉS | ©É ~ÉBR OUÀa | ©ÉÌq ZÉAS@Ø oÉÌÉAccÌHf jq AScÀ^Î |


[ °¨q ]


@ØAc c¨XoÀ°c c®¨Ì À®ÉhOÉÌ ~ÉLëÞþ@ØÉr c^°fÌ c^°SÉ @ØAc©ÉÌ TÉoFÀT | jAv ©JÉÌ ÞþËT @ØAc©É SÝ, Þ¦ÛÀUq c¨IÀ© ÞÉÌÉ sÉÝ jÌ ~ÉÀcw s©q mª©:m¬Øk©» ÀöÉ@Ø, jÌ ÀÞaÀS ÌÀÝÀa ~^ä© A@Øa¨A°ÀSÌ ~S¨rfUS | cÉU@Ø-A@ØÀrÉÌ cÝ® ÀËÀ@Øq @ØAc©É c¨XoÀ°ÀcÀ@Ø ÀvÀSÀa, ÞÀ¦ÛÀaS ÞþO¨Ì, ÀUZÉÌ TÀå®ÉR èd öÀÝÀa ÀsS ~coÉAÌ© gÉÀcq | A@ا jq ÞþËT ÀsS ASÀBÌ wUÉ ZJ¨ÀB ÞÉRÝÉ, cUÉÌ T© A@Øa¨ j@ØvÉ cUÀ© ÞÉÌÉ |

ofÀÌ-ofÀÌ, ~®TTÉAn@Ø UÉqÀSÌ ÞÌ UÉqS, ATUa¨v, OUS j@Øv¨ gÉAÌ, ÀcAÌÀÝ jÀUÉ jU s¨cÀ@ØÌ BcÉScA^°, j@Ø rÉÞgþÄ À°cArèÌ ~ÉLëÀWÉKHÉ | ... ÀrK ´A½Av @ØÉwÀB AUÀZq ~ÉTÉÌ ~S¨gkA© öÕÀUÉ -- jvÉ Ai@Ø, jvÉ öÀÝÀa, jvÉ ®A©F | TÉÀS, jvÉ cÉSÉÀSÉ SÝ, ~ÉRÝÉÀBÌ @بO@ØÉRÝÉB SÝ, SÝ Ìcf^°þSÉÀËÌ cÉ ®À©F^°þ °À«Ì c°öBTBAS© ´°wÉÌ -- jZÉÀS ~ÉTÉÌ A@Øa¨ cUÉÌ AaÀUÉ, jq ÞþËT ~ÉAT ASÀBÌ wUÉÝ @ØËÉ cUÀ© ÞÉÌUÉT | ... ~ÉTÉÌ cÝ® ©ZS ®À©ÀÌÉ ÀÞAÌÀÝ ~ÉiÉÀÌÉ OUÀa ; ~ÉTÉÌ ÀaÀUÀcUÉÌ jZÉÀSq ®TÉAóä | [1]

ÀsÀ@ØÉÀSÉ @ØAcÌ BfcÀS jq wUÉ ZJ¨ÀB ÞÉRÝÉ j@Ø s¨wÉÀ^äÌ WvSÉ | c¨XoÀ°c ©ÉÌ ®ÉÀË PrrÀcÌR ~c®ÉS ATAUÀÝÀaS, ©É öÝ© jq @ØAc©ÉÌ ´ÞBfÀcFÌ BSFq | ÀaÉvÀcUÉ ÀËÀ@Ø c¦ÛÀcUÉÝ ÀÞJMaÀSÉÌ Às ÞþAnØÝÉ, oÉÀÞ oÉÀÞ SÉSÉ ´Þ®w» R ©ÉÀ°Ì ´ÞrT ÀÞAÌÀÝ, cñ cFËÉ, AcÀgÉÌ©É R cF©FÀÝÌ AcASTÀÝ BfcÀSÌ Às ÞÀÌÌ mäÀÌ ´«ÌH, ©ÉÌ j@Ø qÀmäöÉÌ jq @ØAc©É | (j@Øv¨ ®©@Ø» ÀËÀ@Øq ÀaÀUÀcUÉ ÀËÀ@Ø c¦ÛÀcUÉÝ AUZUÉT SÉ, @ØÉÌH ~ÉB@ØÉU ÀTÀÝÀcUÉÌ s¨w, ÀaÀUÀcUÉ gfKH À®Aå®mv rN° |) cÉ®SÉÌ cÀQØÉTÉÀI À@ØJÀ° TÀÌ QبAo© ÀsMcS, / °¨°»T Àc°SÉ ©ÉÌ m¬Ø¨vÀSÌ ~ÉwþÀö ~ofÌ..AcoÉ©É, BÉÀSÉ SÉ ©¨AT @Øf ~ÞÉÌ AÞÞÉ®É ~ÉTÉÌ/ ~TpÀ©Ì ©ÀÌ | / SÉ öÝ ¦¨AcÝÉ ~ÉAa @ØpATWS ÞÀßÌ ®ÉwÀÌ, / ÀwÉÞS ~^äÀÌ TT ASÌ^äÌ ®¨oÉÌ ©pGÉÝ / èyâ öÕÀÝ ~ÉÀa ©c¨ |...©¨AT ÀTÉÀÌ A°ÀÝÀaÉ @ØÉTSÉ, ~^Î@ØÉÌ ~TÉÌÉAn-®T, / ©ÉÀö ~ÉAT wA¦ÛÝÉAa ÀÞþT, ATUÉqÝÉ mªóð®¨oÉ TT | [2] -- q©FÉA° an j@ØA°À@Ø ÀsTS ÞþÉ©FAö@Ø À©TAS AOÌ^äS | ÀsMcSs^¢HÉÝ sÉÌÉ BÂÀUAa jce BÂÉAUÀÝAa, ©ÉÀ°Ì ®cÉÌ T¨ZÞn ÀsS @ØAc jZÉÀS | ©Àc jq s^¢HÉÌ ~AgÀK@Ø R ~AgWÉ© c°ÀUÀa ~ÉBÀ@ØÌ BfcÀS, Þþs¨A½Ì À°MUÀ© ©ÀËFÌ ÀZÉUÉ öÉÀv sÉÀ°Ì B^ë R BÉÝS, ©ÉÀ°Ì @ØÉÀa jq cÉ©»É ~ÉÀ® öÝ© ~ÀS@Ø ~ÉÀwq, öÝ© ÀcÉIcÉÌR ~ÉÀw | ©Éq ~ÉÀrýK ~ÉÀÌÉ @بAvU, ®erÝ ~ÉÀÌÉ WS, AcmëÝ ~ÉÀÌÉ BAvU | Ìcf^°þSÉÀËÌ jq cÝÀ®Ì @ØAc©ÉÝ ÀsZÉÀS ÀÞþÀTÌ ~É@ØÉrf ~ÉUÞSÉ, ~ÞçÞ jce ÞþÉÝ ~AcrÂÉ®F, ©ÉÌ ÞÉrÉÞÉAr c¨XoÀ°ÀcÌ c^°fÌ c^°SÉ, jÀ@ØcÉÀÌ WÌ R WÀÌÌ Ag©ÀÌÌ ; ~ÀS@ØvÉq @ØÉÀaÌ |

@ØU@ØÉ©É ÀËÀ@Ø ÀvþSÀsÉÀw TÉ°þÉÀBÌ ÞÀË AO\@ØÉ öþ° öiÉl AO@ØAOA@ØÀÝ RÀi, ÀÌU-UÉqÀSÌ ~A© AS@ØÀv, ®TÉ^äÌÉÀU | sZS À°ÀZAaUÉT, ©ZSR AO\@ØÉÝ ®@ØÉU ÞA¦ÛAS, jce sZS Þ¦ÛUÉT ©ÉÌÞÀÌ ~ÉÌ À® °prF À°ZÉÌ ®¨ÀsÉw öÝAS | À°r@ØÉÀUÌ °¨Av AcOF¨© Ac^°¨À@Ø j@Øq ÀÌZÉÝ ÀvÀS jÀS sZSq ÀgÀcAa, AO\@ØÉÝ ®@ØÉU aJ¨ÀÝ ÀwÀa | @Øf gÉU ~ÉTÉÌ UÉwÀUÉ ~ÉB jq ®@ØÉUÀcUÉÝ / À@ØTS @ØÀÌ cAU | ÀsS jÀ@ØcÉÀÌ ~ÉvÀÞMÀÌ T¨ÀZÌ @ØËÉ, öÝ© À°ZÀ© À°ZÀ©q ~ÚÉÀ©, ~m¬ØkÀv cÀU RiÉ | ©ÉÌÞÌ ~ÉÀ® AST»U ~É@ØÉr, ®kÀs»Ì cSFÉ, mªóðÉö© çÀÞÉAU BU, °¨:®Éö®f ÞþBÉÞA©, "À©ÉTÉÌ" ÀOÉÀZ @زÞTÉS @Ø© Tp©F¨, @Ø© BÀ^ëÌ AOÌ@ØÉUfS SÉ-cUÉ-cÉHf | jZÉÀS èo¨q TÉS¨K ~ÉÌ Þþ@ØpA©, ~ÞÉÌ, ~wÉo, ~ÀrÉ@Ø | jq @ØAc©ÉÝ ÀSq À@ØÉÀSÉ oÉêÉ, ÀsTS ÞþBÉÞA©Ì ÞÉÀr AOÀUÌ ~ÉwTS, cÉ AO\@ØÉÌ BÀU Àåý°-̽-@ØpAT ; èo¨q AUAÌ@ØFÉU @ØÉcFR Às ~Éo¨AS@Ø öÀ© ÞÉÀÌ ©É ÞþTÉÀHÌ ®Éö® ÀÌÀZÀaS c¨XoÀ°c |

cK»ÉÝ cFÉÀCÌ ¬Ø¨A©» | cpAÄ ÀrK, ~É@ØÉr ASc»É@Ø ; / ´hOA@Ø© Ù@Ø©ÉÀS ÀrÉSÉ ÀwU cFÉÀCÀ°Ì ¦É@Ø | ÞþËT aÀnq Àcr ÀBÉÌ°ÉÌ ÀWÉKHÉ, Ìcf^°þ-o¨À«ÉÌ s¨w, wöS ÌÉÀ© rþÉcHoÉÌÉ ÞA¦ÛÀa IÀÌ, / À@ØS ÀwÉ ATÀa BÉwÉÀc RÀÌ q©FÉA°Ì cñ ~ÉÀUÉ@ØcK» ÞÀÌ | ÞþÉÀHÌ ASÌ^äÌ ÀÞþÌHÉ @ØAc À°ZÀaS j@Ø ~Xg¨© ~S¨KÀÊ, TШ@Ø jZÉÀS ÀsS TöÉ@ØÉU ~ÉÌ TöÉÞpAËcfÌ À°FÉ©@Ø | RÌÉ @ØÉB @ØÀÌ’À© sÉÌÉ cÀÝ ASÀÝ OUAaU ®gF©ÉÌ oÂBÉ ©ÉÀ°Ì ÀËÀ@ØR ~ÉÀÌÉ ~ÀS@Ø TkU@Ø mäÀÌ cFÉC ÀcJÀO ËÉÀ@Ø, BÂÉAUÀÝ ÌÉÀZ cþQ|ÉÀÐÌ cJÉOÉÌ cÉA© | AcÚÉÀSÌ AcoÉÀS ÀsTS WpAH©, åýfcAcöÉAÌ ~ÉÌÀrÉUÉR ÀËÀ@Ø ÀsÀ© ÞÉÀÌ ÞÉÌTÉHAc@Ø ÞþUÀÝÌ ÞÀÌR ; jq oÌÀSÌ ÞþÉH ©ÉÀ°Ì ASÌ^äÌ ASÀc»ÉAo A°ÀÝ TÌÀHÌ TAöTÉÀ@Ø ~mªf@ØÉÌ @ØÀÌ OÀU | ToFÌÉÀn dXoXªÉÌ ~ÉTÌÉ ~ÉÌÉÀT rsFÉrÉÝf, / mäNo ÞpAËcfÀ© èo¨ ÀrÉSÉ sÉÝ j@ØÉ@Øf, ´l®Éöf / j@ØAv ~åýÉ^ä ®¨Ì ; ASwkbÛ TÀ^¢Ì ÀrK ÀrýÉ@Ø -- / AS:®Ê cFÉÀCÌ @ØÀòi ´l®ÉAÌ© - ÀnØÉ@Ø, ÀnØÉ@Ø, ÀnØÉ@Ø | [3]

cÉeUÉ®ÉAöÀ©F ®ÉË»@Ø jÀUABÌ ®eZFÉ ÀcAr SÝ | AcÌÉv cFA½ÀLªÌ ÞþÝÉÀH ÀUZÉ öÀÝÀa A@Øa¨ @ØAc©É, ÀsTS SBdÀUÌ ÌAcöÉÌÉ, A@ا ÀvAS®ÀSÌ qS ÀTÀTÉAÌÝÉT-jÌ T©, ~ÉÞÉ©: ®ÉoÉÌH TÉS¨ÀKÌ Tp©F¨À@ØR @ØÉÀcF TöfÝÉS @ØÀÌ À©ÉUÉ öÝAS À©TS | À@ØÉÀSÉ j@Ø Tp©ÉÌ ÞþA© j@Ø ´¿BÂU cFA©nØT | ®²ÞþA© rþf~ÀrÉ@Ø ATÀnÌ ~ÉLëPBcAS@Ø ~ÉAÞUÉ OÉAÞUÉ ÞÀ¦Û BÉSUÉT jq @ØAc©ÉÌ ÀÞþÌHÉ c¨XoÀ°ÀcÌ ~©F^ä ÞAÌAO© j@Ø c^Ψ-ÞLðfÌ Tp©F¨À© | Tp©ÉÀ@Ø jZÉÀS BÉSÉÌ ®¨ÀsÉw öÝ SÉ, @ØAc©ÉÌ TÀoF À@ØÉÀSÉ À¬ØAS© AcÀrKÀH ©JÉÀ@Ø ÀOSÉÀSÉÌ ÀOÄÉR ÀSq, ÀSq ÀrÉÀ@ØÌ ´ÀXªU cFµSÉ | ~ÉÌ ÀSq mëpA©Ì ~TÌÀLªÌ ~®T®Éö®f R ~Ë»öfS ~Êf@ØÉÌ | cFA½Ì cp« ÀËÀ@Ø j@ØAv ®«É ASyâþÉ^ä öÀÝ ATAUÀÝ ÀwU AcÀrÂÌ TÉÀI, jq Arc ®©FÀ@Ø @ØAc À°ÀZÀaS, cFËÉÌ ~ÉÌArÀ© | AsAS ÀSq, ©Àc AaÀUS ; ©JÉÌ ËÉ@ØÉ, ÀöÉ@Ø À® QØAHÀ@ØÌ, ~ÉTÉÀ°Ì aJ¨ÀÝ sÉÝ | öþmª @ØAc©É, Þ¨ÀÌÉvÉq ´Xop© @ØAÌ --

Õg¨AUc SÉÕ -- j© c¦Û mÞAo»© rÞÀË / BfcS @ØÀÌ SÉ QØTÉ | ©Éq ATËFÉ ~Êf@ØÉÌ ËÉ@Ø | / À©ÉTÉÌ OÌT T¨A½, Àö QØAH@ØÉ, ~@ØA\Þ© ÞÀË / cFóä ÀöÉ@Ø | À©ÉTÉÌ T¨Zrþf-TÉÝÉ ATUÉ@Ø, ATUÉ@Ø / ©pÀH-ÞÀn, Ç©¨ÌÀÊ, BÀU-mÏÀU, ~É@ØÉÀrÌ SfÀU | / èo¨ jq @ØËÉv¨@ب Y°ÀÝÌ ASgp© ~ÉÀUÉÀ© / ÀBÂÀU ÌÉAZ jq ÌÉÀn -- ©¨AT AaÀU, ©c¨ ©¨AT AaÀU | [4]

@ØAc c¨XoÀ°ÀcÌ cFÉAóä AcÌÉv, @ØÀÝ@ØAv ÞþAQØóä ´XopA©À© ©JÉÀ@Ø ÀOSÉ sÉÝ SÉ | @ØAc©É cFÉÞÉÌvÉq jTS, ©ÉÀ@Ø ÀcÉIÉÀSÉÌ ÀOÄÉ cpËÉ | cFA½AcÀrÀK öÝ cÉBÀc, SÝ cÉBÀc SÉ | ©Àc j@ØËÉ cUÉ OÀU, ®T®ÉTAÝ@ØÀ°Ì ÀËÀ@Ø c¨XoÀ°ÀcÌ PrUf mª©^¢ | ©JÉÌ @ØAc©ÉÝ ÀSq ®¨of^°þSÉÀËÌ ~Xg¨©, ~®ÉoÉÌH (jce ~crFq ZÀvÉTÀvÉ) gÉKÉÌ Acha¨ÌH, ÀSq BfcSÉSÀ^°Ì ASwkbÛ, AS°ÉdH AcrÂ, TÉSc R Tp©F¨ÀcÉo, ÀSq AcG¨ À°ÕÌ AcAco ®¡ÀÝÌ (AcÀrK© Ìcf^°þSÉÀËÌ) Ì®ÉÝS | ÀSq ~Éo¨AS@ØÀLªÌ À@ØÉÀSÉ À®ÉhOÉÌ ÀWÉKHÉ, À@ØÉÀSÉ ÞþwUüg AcÀ°þÉö | ÀsS ~©F^ä ~SÉÝÉÀ®, ~cUfUÉÝ ~©f©À@Ø ÀÞAÌÀÝ, Ìcf^°þSÉÀËÌ ~É®TÉSf ´ÞAmÏA©À@Ø mªf@ØÉÌ R rþXoÉ @ØÀÌ, ASÀBÌ ÞÀË ÀöJÀvÀa c¨XoÀ°ÀcÌ @ØAc©É | ~ÉÀwÌ ÙA©öFÀ@Ø ÞAÌÞÉ@Ø @ØÀÌ, A@ا ®cÌ@ØT @ØÉUÉÞÉöÉA¦Û ÞAÌöÉÌ @ØÀÌ c¨XoÀ°c AUÀZÀaS, j@ØÉ^ä ASÀBÌ T©S | ©JÉÌ @ØÉÀcF w¦ÛÉÌ ~ÉS^°, èo¨q gÉCÉÌ ~Ém¬ØÉUS SÝ |


[ A©S ]


c¨XoÀ°ÀcÌ j@ØAv ÀaÉvwÀ\ÞÌ ´À\UZ ~ÉÀwq @ØÀÌAa | jcÉÌ ©JÉÌ °¨Av ´ÞSFÉÀ®Ì ~ÉÀUÉOSÉ @ØÌc | j@ØAv gÉ© ÞÌfQØÉ @ØÀÌq Þ¨ÀÌÉ öJÉA¦ÛÌ ®²cÀ^Î AS°ÉS À°RÝÉ sÉÝ, A@ا ®ÉAöÀ©FÌ ÀQØÀn j ÞAUA® TkbÛ©É | Ac°FÉoÌ ®kÌBÞþ®É° SDÞÉU ©JÉÌ ÀSÉÀcU c½p©ÉÝ cÀUAaÀUS, I said earlier that everything of value about me is in my books. I will go further now. I will say I am the sum of my books. Each book, intuitively sensed and, in the case of fiction, intuitively worked out, stands on what has gone before, and grows out of it. [5] ÀUZÀ@ØÌ ®c cqq ®TÉS °Ì@ØÉAÌ ©JÉÌ ASÀBÌ OsÉ»Ý, ©Éq qhaÉT© °¨Av cq ©¨ÀU jÀS À@ØÉÀSÉ AËRAÌÀ© ´ÞSf© öRÝÉ ´AO© SÝ | jZÉÀS A©AËÀ¦ÉÌ jce ÌÉ©-gÕÀÌ-cpAÄ ~ÉTÉÌ ASÀBÌ gÉU-UÉwÉÝ ÌÉCÉ | ©Éq ©ÉÀ°Ì ASÀÝq AUZAa | À@ØÉÀSÉ TÀ©q jÌÉ AÌÀÞþÀBSüAvAvg ÀmÞA®ÀTS SÝ, À©TS A@Øa¨ öÝR SÉ |

A©AËÀ¦ÉÌ cpöl ´ÞSFÉ®, A@ا cpöl @ØFÉSgÉ® SÝ | ÀÞþAQØ© sA°R jTS c©»TÉÀS sÉÕÀ© qA©öÉÀ®Ì ~ÀS@Ø ´Þ@ØÌHq ~ÉÀa | BÀT-RiÉ AXª©fÝ TöÉ-s¨Xo, BÉÞÉSf ~ÉwþÉ®ÀSÌ gÀÝ @ØA²Þ© TöÉSwÌ, Ìcf^°þSÉÀËÌ ArZÉ ÞþBÂU^ä, @زÞTÉS, jce ~cÀrÀK ASc»ÉAÞ©, ®ÉTFcÉÀ°Ì mªÀóð cJ¨° A@Øa¨ s¨c@Ø, jce mªÉ©f -- ÌÉÀBScÉc¨Ì @ØHfAS@ØÉ | mªÉ©fÌ B^ë ÀËÀ@Ø ´XªÉö, T¨ZF© jq ®TÝÀ@Ø AWÀÌq ÀcÀÝ ´ÀiÀa w\Þ | w\Þ À©TS A@Øa¨ SÝ | Prrc, P@ØÀrÉÌ, ÀsMcS aJ¨ÀÝ OÀUÀa BfcS mªÉ©fÌ, ©ÉÌ cÉcÉ, A°A°ÌÉ, °É°É Às-sÉÌ ASÀBÌ cpÀ« ÞÉrÉÞÉAr OÀUÀaS | TÉ ~ÉÀwq ÞþÝÉ© | mªÉ©fÌ À®SüA®AvAgAv ~ÉÀmä ~ÉÀmä Ac@ØAr© öÝ, Þþ@ØpA©, ÞþHÝ, Þ¨dÀKÌ ÞþA© | ~ÉÌ ÞJÉOvÉ ®ÉoÉÌH ÀTÀÝÌ T©q, ÞþOAU© ~AgWÉ©, ÞAÌAO© ~AgcFA½ | ÀSq À@ØÉÀSÉ öÉÀUÌ @بTÉAÌÀcUÉÌ wSwÀS ~AgÚ©É, cÉ AcKTÝ ~ÉÀrýK | ~ÉBÀ@ØÌ s¨Àw cÀ® Þ¦ÛÀ© Þ¦ÛÀ© ©Éq ÞþA© T¨ökÀ©»q TÀS öÀÝÀa, À©TS A@Øa¨ WvÀa SÉ À@ØS, À@ØÉÀSÉ W¨AH» jÀ® mªÉ©fÀ@Ø À°Àö-TÀS SÉA¦ÛÀÝ-´A¦ÛÀÝ A°@Ø SÉ, À@ØÉÀSÉ wgfÌ ~Þþ©FÉAr© ~ËO °ÉdH @ØÉAà© A@Øa¨ | A@Øaq¨ öÝ SÉ | ÞþcfÌ TB¨T°ÉÌ mªÉ©fÀ@Ø OÉÝ, jce ÞþwÉbÛ ÞþA©ÞA« ®ÀLªR èo¨q mªÉ©fÌ A°A°Ì TÉoFÀT ÞÉAHÞþÉË»SÉ BÉSÉÝ | ©ÉÌÞÌ SÉ@ØO öÀÝ AwÀÝ mªÉ©fÌ AcÀÝÀ© wÉA¦Û ÞÉiÉÝ jce À°JÀ©É öÉA® ÀöÀ® AST^¢H-ÌQØÉ @ØÌÀ© sÉÝ | ®À©FS ÌÉÝ ArAQØ©, rfAU©, STþ, ZÉAS@Ø AS¦ÛAcÀ¦ÛR ; mªÉ©fÌ Y°ÀÝÌ ÞÀË ©ÉÌ ~ÉSÉÀwÉSÉ qeÀÌAB R cÉeUÉ @ØÉÀcFÌ ®JÉÀ@ØÉ ÀcÀÝ | ÀrK Þs»^ä mªÉ©fÀ@Ø À®Õq ÞÉÝ |

®c ÀUZÀ@ØÌ ÞþÉÝ ®c ÀUZÉÌ TÀoFq ~ÉLëPBcAS@Ø ´ÞÉ°ÉS ËÉÀ@Ø; qeÌÉB Ì®-®ÉAöA©F@Ø ÀBÀÌÉT À@Ø ÀBÀÌÉT cÀUAaÀUS, j@ØTÉn j@ØBSÀ@Ø ASÀÝq ÀUZÉ sÉÝ, ©É öU ASÀBÀ@Ø | Ìcf^°þSÉÀËÌ Tp©FÌ A°ÀSÌ Às mÞr»f cH»SÉ A©AËÀ¦ÉÌ-j ~ÉÀa, ©É c¨XoÀ°c-jÌ Þþ©FQØ ´ÞUANoÌÕq ASs»É® | ~ÉTÉÀ°Ì @ØAc©ÉgcS-j À®q rkSF©É, A̽©ÉÌ A°SAvÌ @ØËÉ AUZÀaS :

Þ¦Û^ä ÀcUÉÝ ÀÌM°þóýÉAc© j®óýFÉÀS¦ : @ØÉB À¬ØÀU A°ÀÝ ®@ØÀUq ~ÉB ÌÉmäÉÝ -- rÉTUÉ ÞÌÉ ´A@ØU-cFÉAÌmvÉÌ, ~ÉUZÉ\UÉÝ ZþfmvÉS ®^ðFÉ®f, Þf© c®S, PwAÌ@Ø c®S, BS®ÉoÉÌH ; ÞþÉÝ TÀS öÝ ´l®c, À@ØÉÀSÉ ATAaU - A@ا ATAaU SÝ, ÀUÉÀ@ØÌÉ a¨vÀa jÀUÉÀTÀUÉ, A°wüAcA°À@Ø, ÀsS ´°gþÉ^ä, À@ØÉËÉÝ sÉÀc A@Ø @ØÌÀc A°Àr ÞÉÀha SÉ | .... TÀS ÞÀ¦Û ~AB© OnØc©»fÀ@Ø, ÀcÉoöÝ A¬ØÌA© ÞÀË À°ZÉ öÕÀÝ ÀwÀUÉ ©JÉÌ ®ÀÊ, AcþmvU ÀöÉÀvÀU cÀ® °¨-BÀS ÞÉS @ØÌUÉT °¨-£ýÉr ÀrAÌ ~ËcÉ ÀgT»¨Ë -- À@ØS öiÉl AOÌ^äS OÉÀÝÌ c°ÀU ®¨ÌÉ ©É cUÀ© ÞÉÌÀcÉ SÉ, ©ZSR ~ÉAT ~FÉ\@ØöU À®cÀS ~gFmä öqAS -- A@ا ÀcÉoöÝ À®qBSFq, jq A°SAvÀ@Ø ~ÉTÉÌ À@ØÉÀSÉ AcÀrK ~ÉOÌÀHÌ XªÉÌÉ AOAí© @ØÌÉÌ BSF | [6]
A©AËÀ¦ÉÀÌÌ ~ÉæÝÉS ~Éo¨AS@Ø @ØAc, oþ¨c °«ÕR À©É À®A°S ´ÀmâÉ-Z¨ÀmâÉ O¨U ASÀÝ A°@ØügþÉ^ä öÀÝ j@ØUÉ ÀÌÀmäÉJ»ÌÉÝ T°FÞÉS @ØÌAaÀUS | ~ÉÌ cÉ®Õj mªÉ©fÌ ÞÉÀr c®É ÞÀSÀÌÉ caÀÌÌ ÀTÀÝAv, ~S¨TA© SÉ ASÀÝq ZcÀÌÌ @ØÉwÀBÌ ÀmÞrÉU jA¦rS ASU mªÉ©fÌ öÉ© ÀËÀ@Ø, "©ÉÌ ÀOÉZ S¦ÛÀ© UÉwU ´ÞÌ ÀËÀ@Ø ASÀO, ~ÉÌ À®q ÀOÉZ ÀËÀ@Ø vÞvÞ @ØÀÌ Þ¦ÛÀ© UÉwU @ØÉÀUÉ-@ØËÉ-aÉÞÉÀSÉ @ØÉwBvÉÌ ´ÞÌ, aÉÞÉZÉSÉÌ @ØJÉOÉ-@ØÉAU T¨Àa T¨Àa A°ÀÝ | "[7] A©AËÀ¦ÉÌ ÀsS Ìcf^°þSÉÀËÌ ÞþÝÉH ~ÉÀÌÉ Þþ©FQØ @ØÀÌ À©ÉÀU, ~ÉÀÌÉ @ØÉÀaÌ, ~ÉÀÌÉ cFËÉÌ |

jTS cpöl WvSÉÌ ÀÞþAQØÀ© ÀsTS, À©TAS TÉT¨AU ~ÉvÀÞMÀÌ ~ÉÝSÉÀ©R A©AËÀ¦ÉÌ TSÀ@Ø aJ¨ÀÝ sÉÝ cÉÀÌ cÉÀÌ | mªÉ©f-®À©FÀSÌ AcÀÝÌ ´l®c ®@ØUÀ@Øq °¨AUÀÝ A°ÀÝ sÉÝ, ASÀBÀ°Ì ~ÉrÉ-~cmÏÉ ASAc»ÀrÀK | ®c ÞÉAÌcÉAÌ@Ø ~ÉS^°ÉS¨¤ÉÀSÌ Às TAöTÉ ~ÉÀa, sÉ ~ÉTÉÀ°Ì c©»TÉÀSÌ AZ^ð©É ²ýÉS @ØÀÌ À°Ý, QØAHÀ@ØÌ BSF öÀUR ; "... ~ÉÌ ASAZÀUÌ öiÉl TÀS öU @ØÉÌZÉSÉÝ ÀÞÀÌ@Ø ÀiÉÀ@Ø ©ÉÀ© @Øf ... À@ØÉÀSÉ gÝ ÀSq, À@ØÉÀSÉ °¨:Z ÀSq, À® ®c ÞÉÀÌ, ©ÉÌ ®c ~ÉÀa |..." [8] PrrÀc AÞ©pöÉÌÉ ®À©FÀSÌ TÉTÉÀ©É gÉq ASAZU, ®e®ÉÀÌÌ °ÉÝ ©ÉÌ ´ÞÌ | ®À©FÀSÌ ®emâpA©-rfUS ÀËÀ@Ø ASAZU ~ÀS@Ø °kÀÌ, ©c¨ ©ÉÌ ÞþHÝ R ÞAÌHÝ ASAZUÀ@ØR cÉöFBfcÀSÌ cÉqÀÌvÉ À°AZÀÝ À°Ý | j@Ø ÞUÀ@Ø |

gÉKÉÌ cFcöÉÌ mªha, ®ÉcUfU R ®ÉoÉÌH | ScBÉ©@Ø ÞÀ¦Û mªÉ©fÌ TÀSÌ gÉc, sÉ öÝ© j@ØAv AcÀrK cÝÀ® ~ÉTÉÀ°Ì ®@ØÀUÌ ´ÞÀÌq Ìcf^°þSÉÀËÌ ~AgWÉ©, ÀcÉIÉÀSÉ öÝ @ØÀÝ@ØAv ~ÉEOs» ®ÌU cÉÀ@ØF | ... ‘ScBÉ©@Ø’ Z¨ÀU c®U, jZÉÀS RZÉÀS ÀOÉZ c¨AUÀÝ jÀUÉÀTÀUÉ ÞÉ©É R\vÉU @ØÀÝ@ØcÉÌ | ©ÉÌÞÌ öiÉl ~SF @ØËÉ g¨ÀU AwÀÝ Þ¦ÛÀ© UÉwU @ØAc©É | j@ØAvÌ ÞÌ j@ØAv, rÉA^ä SÉTU TÀS | Às®c w\Þ j-@ØA°S oÀÌ À® ÞÀ¦ÛAaU, ©ÉÌ ~ÉEOs» ÞÉwUÉATÌ ÞÀÌ j ÀsS j@Ø ~ÉÀÌÉ ~ÉEOs» rÉA^ä, I¦Û ~^Î@ØÉÌ ~ÉÌ ~®öF Ac°F¨© ÀËÀ@Ø ÀcAÌÀÝ À® ÀsS OÀU jU jTS j@Ø À°Àr ÀsZÉÀS ®c ~ÉÀUÉ, ®c gÉU, ®c ®¨^°Ì | ... [9] ®À©FÀSÌ AS°ÉÀS q©FcAo mªÉ©f ÀTÉJÞÉ®É R vUmvÀÝÌ mªÉ°-wþöH @ØÌAaU |

A©AËÀ¦ÉÌ ÞÀ¦Û ~ÉÀÌ@Ø ~ÉAcyâÉÌ, ®eUÉÀÞÌ PrUf | @ØËÉ jZÉÀS gÉÀKFÌ ®ÉÀË ATÀU ATÀr j@ØÉ@ØÉÌ, À@ØÉÀSÉ sA©AOí A°ÀÝR ~ÉUÉ°É @ØÌÉ ÀSq | Þ¦ÛÀ© ÀsTS ©ÌU, c¨IÀ©R À©TSq | ©Àc @ØÀËÉÞ@ØËÀSÌ AcgÊ ÀsS c¦Ûq j@ØTÉAn@Ø, AcAg^ð OAÌn ©ÉÀ°Ì öÉBÉÌ AcAg^ð©É ASÀÝR j@Øq mªÌwþÉÀT, j@Øq ´hOÉÌÀH @ØËÉ cÀU OÀUÀa | Ìcf^°þSÉË c¨XoÀ°ÀcÌ ÀsA°S ¬Ø¨vU @ØTU cqAvÌ Þþ®ÀÊ cÀUS, Þ¦ÛÀ© Þ¦ÛÀ© Zv@ØÉ ÀUÀwÀO ÞÀ° ÞÀ° À©ÉTÉÌ gÉKÉÝ | ~ÀS@Ø mÏÉÀSq cÉÀ@ØFÌ ÞþHÉUf ~©F^ä qeÀÌAB | TÀS TÀS gÉcAaÀUT, jZS@ØÉÌ s¨c@Øs¨c©fÌÉ ®A©Fq A@Ø jTS©ÀÌÉ ©¿B»TÉ @ØÌÉ gÉKÉÀ©q @ØËÉcÉ«»É @ØÀÝ ËÉÀ@Ø ! ~^ä© ~ÉTÉÌ ~AgÚ©ÉÝ À©É ~ÉAT j©vÉ UQØF @ØAÌ AS | @ØËÉcÉ«»ÉÌ j Ì@ØT @ØpAnT bevÉÀ© Ì®gÊ öÝ À@ØSSÉ ©ÉÀ© ®Tmä ABASKvÉÌ ®©F©ÉÀ@Ø °Éwf @ØÀÌ À°Ý | [10] qeÀÌAB cÉ@ØFwiÀSÌ rpàU ÀËÀ@Ø A©AËÀ¦ÉÌ ~ÀS@ØvÉq T¨½, jce ®©FÀ@Ø °ÉAwÀÝ À°RÝÉÌ T© gfKH cFÉÞÉÌ ZJ¨ÀB ÞÉqAS, ©Àc ®eUÉÀÞÌ oÉÌÉ ÀsS ÀcAr ®ÌU cÀUq ZÉAS@Ø AcgþÉA^ä@ØÌ | cqAvÌ jÀ@ØcÉÀÌ ÀrÀKÌ ~S¨Àha° ÀUZÉ j@Ø ~ÞAÌAO© @ØUÀT, °JÉA¦Û, @ØTÉÌ T© AcgÉB@Ø ÞÉeOF¨ÀÝrS ÞAÌöÉÌ @ØÀÌ èo¨q A@Øa¨ ZÐ, ÞþAQØóä, rÀN°Ì cH»ÉUf, ©ÉÌÉ @ØZSR WvSÉ, @ØZSR AO^äÉ, @ØZSR èo¨q rN° | ÀsS À@ØÉÀSÉ BÀÝ®fÝ stream of consciousness BÉ©fÝ ASÌfQØÉ OÉUÉAhaÀUS c¨XoÀ°c jq Þp˨UÉ ´ÞSFÉÀ®Ì ´ÞÉÀ^ä jÀ® |

~ÉÌ A©AËÀ¦ÉÀÌÌ jq P°WF» ZÉAS@Ø AcOAU© @ØÀÌ ~ÉTÉÝ | Z¨c U²cÉ cq AOÌ@ØÉUq ~ÉTÉÌ @ØÉÀa ®²gþÀTÌ öÀUR, mªAmäÌ SÝ | ~crFq cFÉA©nØT ~ÉÀa, ÀsTS ÀwÉÌÉ | ©Àc A©AËÀ¦ÉÀÌÌ ËfT cÉ ËfTöJfS©É ASÀÝ 328 Þp¤ÉÌ cÝS ÀsS ~ÀS@ØvÉq ÀcAr, cqAvÌ ®eöA© jÀ©q Àcr cFÉö© öÀÝ sÉÝ | ©Àc jq WÉvA© Þ¨ÀÌÉÞ¨AÌq ÞkÌH öÀÝÀa ~ÉTÉÌ ÞÀÌÌ ~ÉÀUÉOF cqAvÀ© | A©AËÀ¦ÉÌ ~ÉÌ ©ÉÌ TÉÀI °¨q °rÀ@ØÌ cFcoÉS, jce À®q cqAv c¨XoÀ°ÀcÌ ÀUZ@Ø BfcÀSÌ ÞþÉA^ä@Ø ÞAÌHA©Ì ÌOSÉ | rÕZÉÀS@Ø Þp¤ÉÌR @ØT ©ÉÌ @ØÀUcÌ, A@Ø^ä¨ c½ÀcFÌ WSÀLª R ~FÉSÉAUA®À®Ì wöS©ÉÝ ©¨USÉöfS |

Às®c ®þÄÉ oÉÌÉcÉAö@Ø gÉÀc ®pAÄ@ØÉÀs» ASÀÝÉAB© ÀËÀ@ØÀaS BfcÀSÌ j@Ø ÞþÉ^ä ÀËÀ@Ø ~ÉÀÌ@Ø Þs»^ä, ©JÉÀ°Ì ~ÀSÀ@ØÌ ®pAÄÌ cÉAöF@Ø ~ÉÝ©ÀS j@Ø ~Xg¨© Acc©»S À°ZÉ sÉÝ | ~ÀS@Ø BÉÝwÉ, ~ÀS@Ø rN°, ~ÀS@Ø cH» ÀËÀ@Ø ®ÀÌ jÀ®, ~\Þ ÞAÌ®ÀÌ ~ÉrþÝ ÀTÀU ; ´hOÉÌH ÀËÀ@Ø ~AgcFA½q öÀÝ RÀi c¦Û | Ìcf^°þSÉÀËÌ À®þÉ©AmªSfÌ T© @ØÉÀcFÌ ~Sw»U ´l®ÉÌ, ASI»ÀÌÌ mªóðgÊ, c®¨^ÎÌÉ jce ~ÉÀÌÉ ~ÀS@Ø @ØAc©ÉÝ °¨@ØkU aÉAÞÀÝ ´ÞÀO ´Ài ÞÉAi@ØÀ@Ø ~A©A̽ gÉÀc R gÉKÉÝ ®TÀÝ ®TÀÝ ~®É¦Û @ØÀÌ ; j@Øq @ØAc nØÉA^äUÀ£ðÌ @ØÉÀa jÀ® ÀUÀZS, ÀaÉÁ, ÀT°AccAB»© A@Øa¨ an, ÞþËT A°ÀS ®ks» / Þþrð @ØÀÌAaU / ®«ÉÌ Sk©S ~ÉAcg»ÉÀc -- / À@Ø ©¨AT | / ÀTÀUAS ´«Ì | Às @ØËÉ @ØËÉÌR ~©f©, ©ÉÀ@Ø oÌÉ sÉÝ ÀsS jq ~SSF cÉ@Øü®esÀT | À©TS AcÀiÉÀgSÕjÌR ÞþÉËAT@Ø ®pAÄ cpöl ®TÀÝÌ @ØFÉSgÉÀ® ~ÉJ@ØÉ ÞþOÐ mªÌwþÉÀTÌ wSwÀS ~ÉÌA©, ®þÄÉ ÀsS ZJ¨ÀB OÀUÀaS ~®eZF rÀN°Ì ~ÌÀHF ASÀBÌ A®AXo, ~®öF ©É¦ÛSÉÝ ®¨Ì-~®¨ÀÌÌ ®eWÉ© ~ÉæS a¦ÛÉÀha ÀrþÉ©ÉÌ TÀSR | A@ا ÀrÀKÌ ÞÀc» jq ®¨Ì@ØÉÌ quartet, quintet ÞþgpA©À© mª\Þ cÉÀ°FÌ ®TÉöÉÀÌ Þþ@ØÉr @ØÌÀaS ~ÞçÞ À°FÉ©SÉ | A©AËÀ¦ÉÌ ÀËÀ@Ø ÌÉ© gÕÀÌ cpAÄ’Ì TÉÀIÌ Às OsÉ», À®ZÉÀSR öÝ© jq j@Øq TÉB»S @ØÉB @ØÀÌAaU c¨XoÀ°ÀcÌ ÀUZ@Ø ®«ÉÝ ; À®q ~SSF economy of form ©JÉÌ ~ÉÝÀ« jÀ®AaU, sÉ c¦Û ®þÄÉÀ@Ø AcÌÉv ®þÄÉÝ ÀÞMJÀa À°Ý |

ÌÉ© gÕÀÌ cpAÄÕÌ cFÉÞÉÀÌ ®cÀËÀ@Ø ~ÉÀUÉAO© A°@ØAv ASÀÝ ~ÉÌ ~ÉÀUÉ@ØÞÉÀ©Ì ÞþÀÝÉBS À°AZ SÉ | Ar\Þ®pAÄÀ@Ø ASAKXo @ØÌÉÌ @ØÉÌH-~@ØÉÌH ASÀÝ OO»É ASAKXo@ØÉÌfÀ°Ìq ~sËÉ mªf@ØpA© BÉSÉÀSÉ | AOÌ@ØÉU jJÌÉ AaÀUS, ËÉ@ØÀcSR ; sA°R ÞþA©cÉÌq S©¨S @ØÀÌ TÀS öÝ, j s¨Àw ©ÉÌÉq B^ë ASÀÝÀa ~ÉAB / TA^°ÀÌ ©ÉÌÉ jÀ®Àa g½ ®ÉAB | ~ÉrÉÌ @ØËÉ, ~ÉBÀ@ØÌ qxvÉÌÀSÀvÕjÌ s¨Àw ¬ØÀ©ÉÝÉ A°ÀÝ @ØòiÀÌÉÀoÌ ÀOÄÉ ÍBc¨À@ØFÌq ®ÉATU, sA°R À©TS ÀOÄÉÌ ZÉTA© ÀSq | ®²ÞþA©Ì ®c ÀËÀ@Ø ®É¦ÛÉ BÉwÉÀSÉ cFÉSü¦ cÉeUÉ cqÕR À©É ~É^äB»ÉÀU AcÌÉBTÉS, èo¨ ÀÞÀ¦Û ÀSRÝÉÌ ~ÀÞQØÉÝ | ©Àc j@ØvÉ TBÉÌ @ØËÉ cUÉ ÀsÀ© ÞÉÀÌ | c¨XoÀ°ÀcÌq À@ØÉÀSÉ ÌOSÉÝ ÞÀ¦ÛAaUÉT, ©JÉÌ ÞþËT A°À@ØÌ jÌÉ ~ÉÌ RÌÉ jce ~ÉÀÌÉ ~ÀSÀ@Ø ´ÞSFÉÀ®Ì À@ØÉÀSÉ aÉÞÉÀSÉ @ØAÞ ©JÉÌ @ØÉÀa ÀSq, UÉU-cÉBÉÌ SÉ ÙÌ@ØT À@ØÉÀSÉ Þ¨HFmÏÉÀS rÉm¢TÀ©q ®c @ØAÞÌ ®l@ØÉÌ öÀÝAaU, ~ÉA°ÌÀ®Ì ~Ags¨A½À© | À®ZÉÀS öÉABÌÉ A°ÀÝ À¬ØÌÉÌ ÞÀË mªÞÀQØÌ @ØAS¤ ´A@ØU ÀUZ@ØÀ@Ø cÀUS Às ASÀBÌ BSF j@Ø @ØAÞ A©AS cJÉAOÀÝ ÀÌÀZÀaS, cÉA¦Û AwÀÝ ÌA®ÀÝ Þ¦ÛÀcS |

ÌÉ© gÕÀÌ cpAÄ AnÀ@ØÉH ÀÞþÀTÌ w\Þ | AXªÀ@ØÉH ÀÞþTvÉ ®c ÀËÀ@Ø mªÉmÏF®¯ë© R ®¨AcoÉÌ öÀUR, ©É ASÀÝ w\Þ ÞÉ@ØÉÀSÉ sÉÝ SÉ | jq AÞþA^®ÞUvÉ ÞþA©Þ^ð @ØÌÀ© @ØÀUÀBÌ j@Ø c^Ψ ÞAUwSFÉU ÞþHÝ ASÀÝ @ØÉAöSf AUÀZAaÀUS j@ØcÉÌ (Ai@Ø TÀS ÀSq, ©Àc a@ØvÉ ÀcÉoöÝ O©¨À@Ø»ÉAH@Ø cÉ Þ¡À@ØÉAH@Ø AaU); A@ا @ØÀUB-TFÉwÉABÀSÌ ®²ÞÉ°@ØfÝ ÞK»l ©É SÉ@ØO @ØÀÌ, ~A©A̽ ~ÉA°ÌÀ®Ì @ØÉÌÀH | Rq ÌÀ®Ì ´ÞÉ°ÉS ÌÉ© gÕÀÌ cpAÄÀ© ~ÀSÀ@Ø ZJ¨ÀB ÀÞÀÝÀaS, ©Àc TÀSÉÚ ÞÉi@Ø TÉÀnq mªf@ØÉÌ @ØÌÀcS, ~ÉA°©É jZÉÀS ÞþËT R ÀrK À@ØÉÀSÉ @ØËÉq SÝ |

ÌÉ© gÕÀÌ cpAÄÀ© A©SAv TkU OAÌn, TÉU©f, BÝ^ä R SÝSÉeè | ~crF ~ÞH»ÉR jÀ®Àa ~ÉSÉÀO-@ØÉSÉÀO, ©Àc ©É ÀSöÉ©q ÞÉAr»@Ø ÞþÀÝÉBÀS | WvSÉÞþcÉö ÞþÉÝ ÀSq cUÀUq OÀU, ËÉ@ØÀUR ©ÉÌ wA© ~©F^ä rýË | wÀ\ÞÌ wAÐÀ© ®TÀÝÌ ÞAÌ®Ì ~\Þ, A@ا ®TÝÀ@Ø jZÉÀS cÉÌ cÉÌ jAwÀÝ, AÞAaÀÝ, ËÉATÀÝ A°ÀÝ P©AÌ @ØÌÉ öÀÝÀa ÀsS @ØÉUOFk© À@ØÉÀSÉ c¨°üc¨° | ®ÉqÀ@ØÉUAB@ØÉU SÀgU cÀU sÉ ®ÉoÉÌH© ÞAÌwAH© öÀÝ ËÉÀ@Ø, ©ÉÌ A@Øa¨ ´ÞÉ°ÉS ~ÉÀa jq ´ÞSFÉÀ®, ©Àc ASa@Ø ©Éq ~ÉÀa cUÀU @ØT cUÉ öÝ | jAv j@ØAv ´ÞSFÉ®ÕR SÝ öÝ©, qeÀÌABÀ© sÉÀ@Ø SÀgUÉ cUÉ öÝ ~ÀS@ØvÉ À®q Ì@ØT | (SÀgUÉÌ cÉeUÉ c¦Ûw\Þ sËÉsË SÝ ~ÉTÉÌ TÀ©, @ØÉÌH w\Þ ~ÉÌ ´ÞSFÉÀ®Ì ©ÉÌ©TF èo¨q P°ÀWF»Ì SÝ |) TSmäÉALª@Ø AcÀrýKH jZÉÀS T¨ZF öÀUR À®vÉq ®cvÉ SÝ, ~É@ØAmë@Ø @ØÉcFTÝ©É öiÉl aJ¨ÀÝ sÉÝ | @ØAc R w°F@ØÉÌ c¨XoÀ°c ATÀU, ATÀr ÀwÀaS jÀ@Ø@Ø BÉÝwÉÝ, ~ÉTÉÀ°Ì TSS R TÌÀT À°ÉUÉ UÉÀw ÀsS j@Øq ®ÀÊ | ÌÉ© gÕÀÌ cpAÄ jTSq j@Ø cq, sÉ ASÀÝ ~FÉ@ØÉÀ¦AT@Ø ~ÉÀUÉOSÉ @ØÌÉ sÉÝ SÉ, À@Ø´ À®q ~®ÉoF®ÉoS @ØÀÌ À¬ØUÀUR ©É T¨ZF©q cpËÉ öÀc | j cq ASÀB Þ¦ÛcÉÌ jce gÉccÉÌ ; Þ¦ÛÀ© Þ¦ÛÀ© TÉU©f, SÝ BÝ^ä SÝ SÝSÉeè @ØÀÌÉÌ SÉ @ØÉÀÌÉÌ ®ÀÊ ASÀBÌ ATU ÀsS ÞÉRÝÉ sÉÀcq, jTSq ~®ÉoÉÌH T¨A^®ÝÉSÉÝ OAÌnÉÝS ®²Þ^ð öÀÝÀa | ®Ée®ÉAÌ@Ø ÞþÉ©FAö@Ø©ÉÌ Þ°»ÉÌ ~ɦÛÉÀU U¨À@ØÉÀSÉ ~ÀS@Ø TÀSÉAcöÉÌ jZÉÀS ´Ài jÀ®Àa ~SSF ®ÉoÉÌH©ÉÝ, sÉ ~ÉTÌÉ AOSÀ© ÞÉAÌ, c¨IÀ© ÞÉAÌ, A@ا ®ÉoÉÌÀHF mªf@ØÉÌ @ØÌÀ© @بAòi© öq |

®²ÞþA© ~ÉTÉÌ j@Ø c^Ψ ©JÉÌ SÀcÉbÛÉ ÞLðfÀ@Ø ÌÉ© gÕÀÌ cpAÄ Þ¦ÛÀ© A°ÀÝAaÀUS | °É²ÞÀ©FÌ ~dH îKÉÝ j cq À©TS s¨l®q A@ØSÉ ©É ASÀÝ ©@Ø» ´iÀ© ÞÉÀÌ, ©Àc c^ΨAv AaÀUS AUcÉÀÌU, T¨ÀZ À©É cÀvq, TÀS-ÞþÉÀHR öÝ© | ©É À®A°S j@ØËÉ À®@ØËÉÌ ÞÌ BÉSÉÀUS Às cqAv ©JÉÌ m¢fÌ ~©F^ä gÉU ÀUÀwÀa, jce SÝSÉeèÌ ®ÉÀË mªÉTfÌ Àcr ATU ÀÞÀÝÀaS | ®É°pÀrFÌ @ØËÉvÉ ´hOÉÌÀHÌ ®TÝ A®wÉÀÌÀvÌ UÉqvÉÌ BÂÉUÉÀSÉÌ AcgÀÊ T¨ZvÉ bÉ@ØÉ AaU c^ΨÌ, ©Éq cFÉBÉÌ SÉ A¬ØU®A¬Ø@ØÉU ©É ÀcÉIÉÌ ~ÉÀwq ~ÉAT cÀU À¬ØUUÉT, À©ÉÌR A@Ø ASÀBÀ@Ø ASAZÀUr-ASAZÀUr UÉÀw SÉA@Ø ? ~BÉÀ^äq @ØËÉvÉ cÀU À¬ØÀUAaUÉT, c^Ψ AcKT ZÉRÝÉÀ© Àcr ~S¨©ÉÞ öU |

WÀÌ cÉqÀÌ ~ÉÌ ÌÉ© gÕÀÌ cpAÄÌ TÀoF ATU ÀTUÉ r½ SÝ | WÀÌ cÉqÀÌ ÀsTS nØTÉ^ªÀÝ ~ÉLë@ØËÉÌ Ag©Ì A°ÀÝ jAwÀÝ OÀUÀa, ÌÉ© gÕÀÌ cpAÄR Þ¨ÀÌÉvÉq ´«T Þ¨dÀKÌ BcÉSf | ÞþoÉS OAÌn @ØÀÝ@ØAv ASÀBÀ°Ì ~©f©-gAcKF, ~ÉrÉ-ASÌÉrÉ, WÉ©-ÞþA©WÉ© ~@ØÞÀv ©¨ÀU oÌÀa ÞÉiÀ@ØÌ ®ÉTÀS, À@ØÉÀSÉ gÉKF@ØÉÌ ©ÉÀ°Ì j@Øq wþA^ÏÀ© ÀwJÀË A°ÀhaS SÉ | À® @ØÉBvÉ Às Þ¦ÛÀa ©ÉÌ | ~crF BÝ^äÕÌ ÞAÌOÝ ÌÉ© gÕÀÌ cpAÄÀ© T¨ZF© ÞþA©¬ØAU©, ®ÌÉ®AÌ ©ÉÌ ®e@Ø\Þ-®eÀrýÀKÌ ®ÉÀË ~ÉTÉÀ°Ì ®ÉQØÉl ~\Þq | jce WÀÌ cÉqÀÌÌ T© À@ØÉÀSÉ AcÌÉv @ØFÉSgÉÀ® cFA½w© Àc°SÉ AcUfS öcÉÌ ®¨ÀsÉw jZÉÀS ÀSq | AXª©fÝ AcrÂs¨Xo-ÞÌc©»f SÉwAÌ@Ø ®TÉÀBÌ AOn ÌÉ© gÕÀÌ cpAÄÀ© ~ÉJ@ØÉ öÀÝÀa ~®ÉoÉÌH cÉmäc©ÉÝ, A@ا ©É ÀaÉv ÀaÉv TÉS¨ÀKÌ ÀaÉv ÀaÉv ~AmäLª | mªÀ°rf, cÀ^°TÉ©ÌT, °ÉÊÉ, ÀSq jTS A@Øa¨q, sÉ ASÀTÀKÌ BSF TÉS¨KÀ@Ø ÀvÀS ASÀÝ AcÌÉÀvÌ TÀoF À¬ØÀU cFA½BfcSÀ@Ø ©¨ha @ØÀÌ À°Ý | ÀrÀK ÀSq À@ØÉÀSÉ ~ÉæS sÉ AcTUÉÌ T© TÉU©fÀ@Ø Þ¨¦ÛÀ© ®¨ÀsÉw A°U, ASAZÀUrÀ@Ø wgfÌ ÌÉÀnÌ AcÞ^ð©ÉÌ TÀoF IJÉÞÉÀ© Þþc¨Xo @ØÌU | ®^°fÀÞÌ ASyâþTÀHÌ TÀ©ÉR À@ØÉÀSÉ WvSÉ jZÉÀS WvU SÉ, Qب°þ BfcS Qب°þ©ÉÀ©q ~ÉaÀ¦Û, ~ÉJ@ØÀ¦Û ÀcJÀO ËÉ@ØU, ~FÉATcÉÌ T© | ©ÉÌ TÉÀI TÉÀIq öÝ© ~T©F»À@Ø ÞÉRÝÉ sÉÀc QØAHÀ@ØÌ BSF, TÀS öÀc ®c Ai@Ø, ®c gÉÀUÉ, ®c ~ÉÀUÉ | ÀsTS j@Ø ®^ÎFÉÌ OÐÉAU@ØÉ, SÝSÉeè-TÉU©fÀ@Ø ASÀÝ ÀwU ~©U BÀUÌ ~ÉöÂÉÀS, AcÀgÉÌ öU °¨BÀSq, cUU, ~ÉEOs» ! ~ÉEOs» ! ~© ®öB, ®ÌU, TÉÀI-TÉÀI À®AxvÀTxvÉU -- A@ا öiÉl j@Ø-j@ØvÉ-IÉÞÀv À@ØÉS ´JO¨À© ´Ài sÉÝ | [11] À®q ´JO¨R ASÀTÀKÌ, BÉÀS °¨BÀSq, ©c¨R @ØJÉAÞÀÝ sÉÝ | ~ÉcÉÌ ~coÉAÌ© Þþ©FÉc©»S, ®erÝ, ®ßv, AcÌÉw, PcÞÌfÀ©FÌ ÀOÉÌÉcÉAUÀ© |

ÌÉ© gÕÀÌ cpAÄÌ ÀrÀK ÀgÉÌ öÝ | "RÀiÉ SÝSÉer¨, ©ÉA@ØÀÝ °FÉÀZÉ ~ÉBÀ@ØÌ jq I@ØIÀ@Ø A°SAvÌ A°À@Ø À©ÉTÉÀ°Ì jq S©¨S BfcSÀ@Ø ~gFË»SÉ BÉSÉR |" [12] À@ØTS ®@ØÉU ? BÝ ÀöÉ@Ø Sc ~dÀHÉ°Ý... jÀ®É ~ÞÌÉAB© cÉHf, ~®©F öÉAS --- / ~Þö© rßÉ, ~Þw© ®erÝ ? ©É öÝ© SÝ | jq ÀgÉÌ BfcÀSÌ ÞþcöTÉS©ÉÌ Þþ©f@Ø | °F ÀrÉ TÉmv ÀwÉ ~S | cFÉA½BfcS aÉÌZÉÌ öÀÝ ÀsÀ© ÞÉÀÌ, öÀÝ ÀwÀUR ÀcJÀO ËÉ@ØÀ© öÀc, "... j@ØvÉ öÉ© @ØÉvÉ ÀwÀUR ÀcJÀO ËÉÀ@Ø TÉS¨K, j@Øv¨ ¬Ø¨®¬Ø¨® SÄ öÕÀUR ÀcJÀO ËÉÀ@Ø ----...|"[13] c¨XoÀ°c ÀrK @ØÌÀUS ÌÉ© gÕÀÌ cpAÄ jTSq cFµSÉÝ, ÀsZÉÀS ~ÉÀUÉ BÂUU SÉ, ~ÉcÉÌ ASgUR SÉ, BÂUÉ-ÀSgÉÌ TÉÀI À°ÉUÉÝTÉS öÀÝq ÌqU | ÀsTS ËÉÀ@Ø ®cÉÌ ®ÉoÉÌH BfcS | ~ÉcÉÌ ÌÉ© öÀc, cpAÄR ~É®Àc gÕÀÌ | ©ÉÌÞÌ ®@ØÉUR öÀc öÝ©, s©A°S ®ks» ÀcJÀO ËÉÀ@Ø | ©ÉÌÞÌ ®ks»R ÀrK öÀc j@ØA°S |

jq ÀrÀKÌ Þþ®ÀÊ ~ÉÀÌ@ØAv cqÀÝÌ @ØËÉ jÀ® ÞÀ¦Û ; À®Av ~ÉcÉÌ ~o¨SÉ ÙrÂAÌ@Ø mÞÀr» Àcr ÞÞ¨UÉÌ öÀÝÀa | ÀOÉÀZÌ cÉAU | @ØAc©É ÞAn@ØÉÌ ~ÉKÉbÛ 1387 ®eZFÉÝ Ìcf^°þ-ÌOSÉcUfÌ ©p©fÝ ZÀÐÌ ®TÉÀUÉOSÉ Þþ®ÀÊ c¨XoÀ°c c®¨, ÀOÉÀZÌ cÉAU AcKÀÝ AUÀZÀaS, ".... A@ا "ÀOÉÀZÌ cÉAU" ®²cÀ^Î j@ØAv ~ÉÞA« BÉSÉÀ©q öÝ, cqAvÌ ®TÉAóä ~A© °¨c»U | ®A©F cUÀ©, ÀrK ÞÉ©ÉAv ÞÕÀ¦Û AcrÂÉ®q öÕÀ© OÉÝ SÉ Às jZÉÀSq, jq ÀBɦÛÉ-©ÉAU À°ÝÉ ÞþÉHöfS ̬ØÉÀ©q j ©fcþ ´ÞÉZFÉSAvÌ ÀrK ..... "| [14] ~ÉÌ ÀTÉöSÉÌ T¨ÀZ TöÉS°f Ìcf^°þSÉË, 28Àr B¨S, 1940 ®ÉÀU ÀUÀZS c¨XoÀ°cÀ@Ø AOAiÀ©, À©ÉTÉÀ°Ì @ØAc©ÉÝ ÀOÉÀZÌ cÉAUÌ ®TÉÀUÉOSÉÌ ÀrK ~eÀr Às T^äcF A°ÀÝa ©É ÞÀ¦Û Z¨c Z¨Ar öÀÝAa | ÀOÉÀZÌ cÉAU ÀcÌcÉÌ ~SA©@ØÉU ÞÌ ÀËÀ@Øq ©ÉÌ ®TÉAóävÉ ASÀÝ ~ÉAT TÀS TÀS ~S¨©ÉÞ @ØÀÌ jÀ®Aa, AS^°ÉÌ XªÉÌÉ ©ÉÌ ÞþÉÝAEO« öRÝÉ ´AO© | [15] ÌÉ© gÕÀÌ cpAÄÌ ÀrÀK ©Éq öÝ© c¨XoÀ°c ®c À°Mc»UF ÞAÌöÉÌ @ØÀÌ, @بiÉÀÌÌ ¬ØUÉÌ T© AST»T ÀÌÉ°À@Ø ASÀÝ jÀ®ÀaS, sÉ ®c TÉÀS, ®c BÉSÉ ~ÉÀUÉÌ T© ÞAÌyâÉÌ @ØÀÌ À°Ý | ÀSq À@ØÉÀSÉ TFɦÛÀTÀ¦Û TÉÊAU@Ø©É, ègc¨AXoÌ ~ÉBæAc ´°ÝS cÉ "ÀBɦÛÉ-©ÉAU À°ÝÉ ÞþÉHöfS ̬ØÉ" | ~ÉÀa ASÀT»É@Ø cÉmäc |

ÌÉ© gÕÀÌ cpAÄ c¨XoÀ°c ÀUÀZS ©JÉÌ ÀUZ@Ø BfcÀSÌ ´ÞÉÀ^ä | Às ËfT ASÀÝ jce Às ~ÉAÊÀ@Ø A©AS AUÀZÀaS j cq, ©ÉÌ Ag©Ì ÀsTS ~ÉÀa j@Ø ~SSF jå®ÀÞAÌÀTÀxvrS À©TSq ~¬Ø¨ÌÉS ®ÉöA®@Ø©É | jq ®Éö® ASÀBÀ@Ø gÉCÉÌ ®Éö®, ASÀBÌ ®ÉAö©F@ØfA©»Ì ®fTÉSÉÀ@Ø ~ÉÌR jAwÀÝ ASÀÝ sÉcÉÌ ®Éö®, ~BÉSÉ ÞÀË | UNoÞþA©¤ ®ÉAöA©F@ØÌÉ ~ÀSÀ@Øq jq AÌmâ ASÀ© OÉS SÉ, qÀTB R cÉBÉÌ öÉÌÉÀSÉÌ gÝ | c¨XoÀ°ÀcÌ ÀUZ@Ø BfcÀSÌ ASAÌÀZ ÌÉ© gÕÀÌ cpAÄÌ vÉqATe ~ÉTÉÀ@Ø ~ÀS@ØvÉq TÀS @ØAÌÀÝ A°ÀÝÀa Ìcf^°þSÉÀËÌ UFÉcÀÌvAÌ wÀ\ÞÌ @ØËÉ | ©JÉÌ ~ÉAr caÀÌÌ B^ëA°ÀSÌ @ØÉaÉ@ØÉAa ÀUZÉ, ÀrK ÀaÉvw\ÞæAUÌ ~SF©T | j w\Þ SÉ Þ¦ÛÀU Ìcf^°þSÉËÀ@Ø BÉSÉ ~ÀS@ØvÉq cÉA@Ø ÀËÀ@Ø sÉÝ ; jce A©AS ~Éo¨AS@Ø @Ø©vÉ R A@ØSÉ À®q ©À@Ø»ÌR ZÉAS@Ø A°rÉ ÀTÀU |


[ OÉÌ ]


c¨XoÀ°c ®²c^ÎfÝ q©FcAoÌ ~ÉÀUÉOSÉÝ cÉÌcÉÌ jÀ® ÞÀ¦ÛÀaS Ìcf^°þSÉË | À®vÉ mªÉgÉAc@Ø, Ìcf^°þSÉË cÉCÉAUÌ, AcÀrK© j@ØAv s¨ÀwÌ cÉCÉAUÌ qA©öÉ®-@ØpAÄ-@Ø\ÞSÉ B¨À¦Û AaÀUS R ËÉ@ØÀcS | ©Àc c¨XoÀ°ÀcÌ ®ÉÀË Ìcf^°þSÉÀËÌ ®²Þ@Ø» Àcr ~SSF ; jce ©ÉÌ ÞAÌOÀÝÌ Ag©ÀÌ c¨XoÀ°ÀcÌ @ØpÀ©FÌ ®^ÎÉSR ASAö© ~ÉÀa |

´«Ì-PÌAc@Ø s¨ÀwÌ ÞþËT @ØòimªÌ Ìcf^°þSÉË ASÀBq, j @ØËÉ c¨XoÀ°c cÀUÀaS ~@ØÞÀv | ~Éo¨AS@Ø cÉeUÉ @ØÉÀcFÌ ~SF©T A°rÉAÌ c¨XoÀ°c AUZÀaS, ... The progenitors of this poetry had the dubious luck of being born Rabindranath's contemporaries: dubious, for the incalculable advantage of being alive and young when Rabindranath was alive and gloriously ageing also brought in its train certain serious and rather peculiar problems. I do not know that any single poet in history so completely permeated the language and the literature of his country and his time as Rabindranath in his later years. Inevitably and rightly, young poets were steeped in him; but what was neither inevitable nor right was that many, instead of journeying with him and in him, were lead to use him as an anchor. For these, it was impossible not to imitate Rabindranath, and it was impossible to imitate Rabindranath. [16]

c¨XoÀ°ÀcÌ ®ÉÀË Ìcf^°þSÉÀËÌ ®²Þ@Ø» cñÀ@ØMAH@Ø | j@Ø A°À@Ø ©JÉÌÉ AaÀUS ÞþwÉbÛ cFA½w© Àmðö-rþXoÉÌ c^ÎÀS ~ÉcXo | À°ZÉ ®ÉQØÉl öÀÝÀa ~ÀS@ØcÉÌ, AOAiÞÀnR ÀsÉw AaU ASÝAT© | À®q ®²ÞÀ@Ø»Ì ZA©ÝÉS c¨XoÀ°c ÀÌÀZ ÀwÀaS cñ ÀUZÉÝ | ~ÉTÌÉ sÉÌÉ Ìcf^°þSÉËÀ@Ø À°AZAS, ÞÀÌÌ ~ÉÀÌÉ sÉÌÉ À°ZÀcS SÉ, ©ÉÀ°Ì @ØÉÀa c¨XoÀ°ÀcÌ ®c ÀÞÀÝAaÌ À°Àr ÀsTSq j@Ø ~®ÉTÉSF ÙA©öÉA®@Ø °AUU, À©TAS ~ÀrK ÌÀ®Ì ~É@ØÌ | jq cqÀ© èo¨ Ìcf^°þSÉË SS, ©JÉÌ OÉÌÞÉÀr Ac@ØfH» ö© Às ~ÉEOs» cÉ©ÉcÌH, ©ÉR ´Ài jÀ®Àa ~Þkc» @ØÉAcF@Ø©ÉÝ | ®c ÀÞÀÝAaÌ À°Àr j@Ø ®ks»ÉÀmäÌ cH»SÉ, À®ZÉÀS ~mäÌÉÀwÌ öÉBÉÌ cÀH» ATÀU ÀwÀa cñ îKÉ R cñ©Ì ToFÉí |

cFA½w© ®eÀsÉÀwÌ cÉqÀÌR Ìcf^°þSÉË R c¨XoÀ°c s¨½ AaÀUS ®pAÄÌ AOÌ^äS ~ÉLëfÝ©ÉÝ | j@Øq gÉKÉÌ, j@Øq @ØpAÄÌ ®ÉAöA©F@Ø ©JÉÌÉ, A@ا °¨q ÞþBÀ^ëÌ, °¨q s¨ÀwÌ | cÉCÉAUÌ @ØÉÀa, AcÀrÂÌ @ØÉÀa Ìcf^°þSÉËÀ@Ø qxvÉÌÀÞþv @ØÌÉÝ c¨XoÀ°ÀcÌ ~c°ÉS AcÞ¨U | Ìcf^°þ-B^ër©cÀK» cñ À°Àr c¨XoÀ°c c½p©É @ØÀÌÀaS ~ÉTA^¢© öÀÝ, ©ÉÌq ®e@ØUS Tagore : Portrait of A Poet ÞþgpA© cq |

öÉR¦ÛÉ A@Ø ~SF À@ØÉËÉR Ai@Ø TÀS ÀSq, j@ØvÉ ÀaÉv-T©S ®ÉAö©F-®A¯ëUÀS ~ÉTÉÀ@Ø j@ØBS cUÀUS, ~ÉÞAS sÉ ÀUÀZS ©É c¨IÀ© ~ÉTÉÀ°Ì À@ØÉÀSÉ @ØÄ öÝ SÉ, Àcr gÉÀUÉR UÉÀw | A@ا ÌAccÉc¨Ì ÀUZÉ TÉËÉT¨Ð¨ A@Øa¨q c¨IÀ© ÞÉAÌ SÉ -- A@Ø Às A©AS ÀUÀZS ©É A©ASq BÉÀSS | g°þÀUÉ@ØAv ÀgÀcAaÀUS ©JÉÌ jq @ØËÉ èÀS ASÀBÀ@Ø ~öe@Øp© TÀS @ØÀÌ ~ÉAT Z¨c Z¨Ar öc | ~ÉAT ´«Ì A°U¨T, ÌAccÉc¨Ì ÀUZÉ À©ÉTÉÀ°Ì À©É ÀcÉIcÉÌ @ØËÉ SÝ | A©AS À©É À©ÉTÉÀ°Ì BSF ÀUÀZS SÉ | ~ÉTÉÌ T© sÉÌÉ wþ^Ï@ØÉÌ ©ÉÀ°Ì BÀSF ÌAccÉc¨ ÀUÀZS, À©ÉTÉÀ°Ì T© sÉÌÉ ÞÉi@Ø ©ÉÀ°Ì BÀSF ~ÉAT AUAZ | [17]

rÌlOÀ^°þÌ jq T^äÀcFÌ TÀoF Ìcf^°þSÉÀËÌ ÀUZÉÌ ®²cÀ^Î j@ØvÉ c¦Û ®©F ~©F^ä mÞÄgÉÀc cF½ ~ÉÀa | ®ÉoÉÌH ÞÉiÀ@ØÌ @ØÉÀa Ìcf^°þSÉËÀ@Ø ®¡ÌÀHÌ @ØÉBAv c¨XoÀ°c ®ÉÌÉ BfcS oÀÌ @ØÀÌÀaS ÞÌT AS¤ÉÝ |


c¨cÕÀ@Ø ÀUZÉ Ìcf^°þSÉÀËÌ AOAiÌ ~er


Ìcf^°þSÉË R c¨XoÀ°ÀcÌ ®²ÞÀ@Ø»Ì wgfÌ ÞAÌOÝ ÞÉRÝÉ sÉÝ ©JÉÀ°Ì ÞnÉcUfÌ TÀoF | Ìcf^°þSÉË ©JÉÌ ~ÉAr caÀÌÌ BfcÀS cFÉA½w© AOAi AUÀZÀaS ~B®þ, jce ~ÀS@Ø ÀQØÀnq À®æAUq ©JÉÌ Àrþþ¤ ®ÉAöÀ©FÌ ~ÉoÉÌ | AcrÂgÉÌ©f Þþ@ØÉAr© AOAiÞn : ÀKɦÛr ZÐ Ìcf^°þSÉË R ©JÉÌ ~S¨B @ØAcÀ°Ì Ag©Ì ÞnÉUÉÀÞÌ ®e@ØUS | jq ZÀÐ ´ÞAmÏ© BfcSÉS^°, ®¨of^°þSÉË, c¨XoÀ°c, AcG¨, ®µÝ, ®TÌ | ÞþÀ©FÀ@ØÌ ®ÉÀË Ìcf^°þSÉÀËÌ @ØÀËÉÞ@ØËÀSÌ oÉÌÉ mª©^¢, Ìcf^°þSÉËÀ@Ø ÞþÀ©FÀ@ØÌ AOAiÌ PrUfR AcAg^ð | BfcSÉS^° j@Ø AOAi èd @ØÌÀaS, ~ÉÞAS ~Éo¨AS@Ø ÞpAËcfÌ ®Nc»Àrþ¤ @ØAc R TSfKf | ~ÉÞAS TöÉTÉSc | [18] ®¨of^°þSÉË ®À²cÉoÀS ÞþÉÝrq AUZÀ©S, "rþfOÌH@ØTÀUK¨"; 24 À®Àóv²cÌ 1940 ®ÉÀUÌ j@Ø AOAiÀ© AUÀZÀaS, .. cÉÀUF ÞþËT ~ÉÞSÉÌ @ØÉÀcFÌ ®emÞÀr» ~ÉA®, sZS P@ØÀrÉÌÉÀ¯º ÞþËT ~ÉcüaÉ ~ÉcüaÉ c¨IÀ© ÞÉAÌ ~ÉÞSÉÌ mªha^° @ØÉcF @Øf ~A©TÉS¨AK@Ø @ØUÉÀ@ØMrÀUÌ ´ÞÀÌ ÞþA©A¤©, sZS ToF ÀsMcÀSÌ ÞAÌH© c¨AXoÀ© ÞþËT ÀTÀS ASq Às, èo¨ cÉeUÉ ®ÉAöÀ©FÌ SÝ, cÉCÉUfÌ ®Twþ BÉ©fÝ BfcÀSÌ mªf@Øp© ©ËÉ ~mªf@Øp© ö«»É, @Ø«»É, AcoÉ©É j@ØUÉ ~ÉÞAS..."| j@Øq AOAiÀ© Ìcf^°þSÉÀËÌ ®°F Þþ@ØÉAr© P@ØÀrÉÌmëpA© ®²cÀ^Î AUZÀaS, ...ÕÀaÀUÀcUÉÕ ÞÀ¦Û öÝÀ©É gkTÉSÀ^°Ìq ~ÉgÉ® ÀÞU¨T | ... ~ÉÞSÉÌ Àrþ¤ wÀ°FÌ TÀoFR ÕÀaÀUÀcUÉÌÕ ©¨USÉ ÀSq | .. j w°F ÞÀ¦Û AoêÉÌÀcÉoR ~AScÉs»F : jÌ ÞÀÌ AUÀZ A@Ø öÀc ? [19]

~ÉÀÌÉ ´XopA© ~cÉ^äÌ | jqÌ@ØT ÞþÉÝ ~©¨U gA½T¨ZÌ an aA¦ÛÀÝ ~ÉÀa ~S¨B @ØAcÀ°Ì cñ AOAiÀ© | TÀS ÌÉZÉ °Ì@ØÉÌ jq mä¨A© À@ØÉÀSÉ ASa@Ø mäÉc@ØcpÀ^°Ì SÝ, (À©TS TÉS¨KR Ìcf^°þ-ÞAÌTÐÀU ~\Þ AaÀUS SÉ) jTS @ØËÉ ©JÉÌÉq cUÀaS sJÉÀ°Ì ÞþoÉS cþ© AaU ÌcfÀ^°þÉ«Ì S©¨SÀLªÌ ®^ÎÉS R OO»É | jq AOAiæAU Þ¦ÛÀ© Þ¦ÛÀ© ~S¨B @ØAcÀ°Ì TÀSÌ gÉc j@ØAv qeÀÌAB rÀN° AOAí© @ØÌÉ sÉÝ, overawed | ~mäÉÝTÉS ®ks»R ©ZSR ©JÉÀ°Ì ÀOÉZ R TS oJÉAoÀÝ A°Àha |

Ìcf^°þSÉÀËÌ c¨XoÀ°cÀ@Ø ÀUZÉ aAnrAv AOAi wþAË© öÀÝÀa jZÉÀS, c¨XoÀ°ÀcÌ Ìcf^°þSÉËÀ@Ø ÀUZÉ, ´SOA\UrAv | cFA½w© @بrU AcASTÝ ~ÉÀa j@ØÉ^ä ~É^äAÌ@Ø©ÉÝ, ~ÉÀa @ØAc©É ÞAn@ØÉÌ BSF ÞþÉAË»© ÀUZÉÌ ©Lª-©\UÉr, ~ÉÀa c¨XoÀ°ÀcÌ ®°F Þþ@ØÉAr© ÌOSÉÌ ®²cÀ^Î Ìcf^°þSÉÀËÌ T^äcF, jce ®T®ÉTAÝ@Ø SÉSÉ AcKÀÝ Ac©@Ø» ASÀÝ TÀ©Ì ~É°ÉSÞþ°ÉS | cÀ^°TÉ©Ìe wÉSAvÌ BÉ©fÝ ®Êf© AöÀ®Àc ´ÞÀsÉAw©É ASÀÝ Ìcf^°þSÉË c¨XoÀ°ÀcÌ Ag©Ì T©-ÞÉË»@ØF öÀÝÀa, ©ÉÌ aÉÝÉ ÞÀ¦ÛÀa ©JÉÀ°Ì AOAiÀ©, "ÀmýÉwÉS-jÌ @ØËÉ ´À\UZ @ØÀÌa, cÀ^°TÉ©Ìe jq cÉ@ØFAvÀ© ~ÉÀa ÀmýÉwÉS, -- @ØSüÀwþ® ©ÉÀ@Ø jce ©ÉÌ ®ÀÊ ~ÉÀÌÉ A@Øa¨ ¦ÉUÞÉUÉ SFÉrSÉU ®ewfÀ©Ì À@ØÝÉAÌÀ© ÀÌÉÞH @ØÀÌÀa ®¨©ÌÉe R ASÀÝ ©@Ø» ©¨UÀU cpËÉ ´À«BSÉ Þþ@ØÉr @ØÌÉ öÝ | .... ©¨AT ~ÉTÉÀ@Ø wÉU °ÉRAS | A@ا ©Éq sÀËÄ SÝ ©¨AT ~ÉTÉÀ@Ø c¨AIÀÝ °ÉR | .... "[20] ~SF Þþ®ÀÊ c¨XoÀ°c cFÉ@بU öÀÝ AUÀZÀaS Ìcf^°þSÉËÀ@Ø ÞÉÀa A©AS Qبu öS, "~Tp©cÉBÉÌ ÞAn@ØÉAv ~ÉAT ASÝAT© À°AZÀS ; ÀUÉ@ØT¨ÀZ èSU¨T Ù ÞAn@ØÉÝ j@ØAv ZcÌ ÀcAÌÀÝÀa Às ~ÉAT SÉA@Ø j@Ø c½p©ÉÝ cÀUAa cÉeUÉ ®ÉAöÀ©FÌ ~o:ÞÉÀ©Ì BSF Ìcf^°þSÉËq °ÉÝf | @ØËÉvÉ j© öÉ®F@ØÌ Às jÌ ÞþA©cÉ° @ØÌÉR cpËÉ--.. |" [21]

©Àc jq®c aÉA¦ÛÀÝR ~ÉÀa A@Øa¨ ~FÉcmvþFÉåv ~ÉÀUÉOSÉ, sÉ ®ÉAöÀ©FÌ AOÌ^äS oÉÌÉÌ ®ÉÀË s¨½ | Ìcf^°þSÉÀËÌ jq AOAiæAUÌ ~erAcÀrK @ØAc©É ÞAn@ØÉÌ ©l@ØÉUfS ®eZFÉÝ Þþc^Î ~É@ØÉÀÌR Þþ@ØÉAr© öÀÝÀa | jZÉÀS Ìcf^°þSÉË c¨XoÀ°ÀcÌ TÀoF cFcoÉS ÀSq j@Ø ÞþBÀ^ëÌ, ÀSq ¬ØÉÌÉ@Ø °¨q ®²ÞkH» Ag^ðT¨Zf ®pAÄ ~ÉAÊÀ@ØÌR | c¨XoÀ°c AUZÀaS, "~ÉTÉÌ @ØÉÀa -- ÞþÀ©F@Ø ~Éo¨AS@Ø cÉCÉAU ÀUZÀ@ØÌ @ØÉÀa -- A@ا AcÀrK @ØÀÌ ~ÉTÉÌ @ØÉÀa ~ÉÞAS À°c©ÉÌ T© | ~ÉÞSÉÌ @ØÉa ÀËÀ@Ø ~ÉAT gÉKÉ ÀÞÀÝAa | À®-gÉKÉ ~ÉÞSÉÌ Þa^° öÝ SÉ | ~ÉTÉÌq °¨Nc»U©É, ~QØT©É | ´l®-À®þÉ© mªha, AcèXo -- ~ÉAT A@Ø ©ÉÀ@Ø ÀWÉUÉÀv @Ø’ÀÌ ©¨AU ~ÉTÉÌ Àc®ÉTÉU qeÀÌAB ArQØÉ A°ÀÝ ? A@ا ©@Ø» @ØÌÀcÉ SÉ ; èo¨ jq ®¨ÀsÉw wþöH @ØÌAa ~ÉÞSÉÀ@Ø ~ÉTÉÌ ~^äÀÌÌ wgfÌ©T oSFcÉ° BÉSÉcÉÌ-- ~ÉÞAS ~ÉTÉÀ@Ø gÉKÉ A°ÀÝÀaS cÕÀU |" [22] ASÀBÌ gÉKÉ Às j@ØÉ^äq ASÀBÌ ©É ÞþTÉH @ØÌÀ© ~ÉBÀ@ØÌ s¨ÀwÌ ®ÉAöA©F@ØÀ°Ì ©lÞÌ©É @ØT SÝ, ÀsÀ@ØÉÀSÉ ÞþÉqB ÀÞÀUq À©É À®ÉÌÀwÉU èAS, ´AS jÀ@ØcÉÀÌq S©¨S gÉKÉ cÉASÀÝÀaS | À®ZÉÀS c¨XoÀ°ÀcÌ jTS ~@ØÞv ÇHmªf@ØÉÌ ©JÉÌ ~®ÉoÉÌH ®©©ÉÀ@Ø AOASÀÝ À°Ý | Às @ØÉÀcFÌ ÞË ©JÉÌ ÀËÀ@Ø ÀcJÀ@Ø ÀwÀa ~ÀS@ØvÉq, Ìcf^°þSÉË ©ÉÌ ®²cÀ^Î T© A°ÀÝÀaS ÀOÉZÉ rN°OÝÀS, jce ©ÉÌq ®ÀÊ ZÉAS@Ø ~^äU»fSÉ ~AgTÉÀSR, "À©ÉTÌÉ @ØAc©ÉÌ S©¨S ÞË P©AÌ @ØÌÀ© ÀUÀw sÉR -- ~ÉTÉÌ ÞË OÀU ÀwÀa À@ØÉS ÀcAi@ØÉSÉÝ | À®A°@ØvÉÀ© À©ÉTÉÀ°Ì ÞÀHFÌ cFc®ÉÝ À©ÉTÌÉ ©¨ÀU A°ÀÝa | S©¨S cFc®ÉÀÝÌ Aö®Éc-AS@ØÉrf jZÀSÉ À°ZÉ À°ÝAS, TÀS TÀS UÉÀgÌ ~ß @ØÀK OÀUO, ~ÉrÉ @ØAÌ TöÉBSf BÀT ´iÀc -- j©@ØÉÀUÌ ®Tmä ZÉ©ÉÞn cÉA©U @ØÀÌ A°ÀÝ | À©ÉTÉÀ°Ì ÞËvÉ AcÀrK °¨w»T cÀU ÀcÉo öÀhO SÉ, sA° ®ÀßÉO SÉ ËÉ@Ø© À©ÉTÉÀ°Ì °ÀU Ag¦ÛÀ© ÞÉÌ©¨T | T¨°þÉgÊf ~gFÉ® @ØÌÉ r½ SÝ | A@ا ©ÉÌ ~ÉÀÌÉAÞ© TkUFÀ@Ø AcrÂÉ® @ØÌÉ r½ | AcmäÌ @ØAc ÞÉÀc, sÉÌÉ T¨°þÉgÊf @ØÌÀ© @ØÌÀ© ®ÉAöÀ©FÌ ÞÀË ÀrÉgÉsÉnÉ @ØÌÀc -- ÀrÉgÉ öÀc A@ØSÉ ~ÉTÉÀ°Ì ÞÀQØ cUÉ r½ |" [23]

24 ÀT, 1941 Ìcf^°þSÉË c¨XoÀ°cÀ@Ø Às AOAi ÀUÀZS ©ÉÕÀ© jTS j@Ø ~ÉLëPBcAS@Ø ´ÞÉ°ÉS ~ÉÀa sÉ ÞþÉÝ ~SF À@ØÉÀSÉ ÀUZÉÀ©q ÀTÀU SÉ | "~ÉTÌÉ Às qA©öÉÀ®Ì XªÉÌÉ j@ØÉ^äq OÉAU© j@ØËÉ cÉÌcÉÌ èÀSAa jce cÉÌcÉÌ Ag©ÀÌ Ag©ÀÌ Z¨c ÀBÉÀÌÌ ®ÀÊ TÉËÉ ÀSÀ¦ÛAa | j ©À@Ø»Ì TfTÉe®É ~ÉTÉÌ ASÀBÌ ~^äÀÌq ~ÉÀa ÀsZÉÀS ~ÉAT ~ÉÌ A@Øa¨ Sq -- À@ØcUTÉn @ØAc À®ZÉÀS ~ÉAT ®pAÄ@Ø©»É À®ZÉÀS ~ÉAT j@Ø@Ø, ~ÉAT T¨½ | cÉAöÀÌÌ cñ©Ì WvSÉÞ¨ÀµÌ XªÉÌÉ BÉUcXo Sq | ÙA©öÉA®@Ø ÞAЩ ~ÉTÉÌ À®q @ØÉcF®þÄÉÌ À@Ø^°þ ÀËÀ@Ø ÀvÀS jÀS À¬ØÀU sZS, ~ÉTÉÌ À®vÉ ~®öF ÀcÉo öÝ | j@ØcÉÌ sÉRÝÉ sÉ@Ø @ØAc-BfcÀSÌ ÀwɦÛÉ@ØÉÌ ®kOSÉÝ |"[24] | ©ÉÌÞÌ Ìcf^°þSÉË AST»T ÇB¨©ÉÝ jJÀ@ØÀaS ©JÉÌ mªfÝ Acc©»ÀSÌ çÞÀÌZÉ, À®ZÉÀS WvSÉ SÝ, c¦Û öÀÝÀa ©JÉÌ ~ÉALë@Ø ~SSF©É | °fW» AOAi, ZÉÞaɦÛÉ ´XopA©À© oÌÉ sÉÝ SÉ | ÞÉi@ØÀ@Ø ~S¨ÀÌÉo @ØAÌ ©É ASÀB ÞÀ¦Û À°ZÀ© |

Ìcf^°þSÉË ®ÉÌÉ BfcÀS jTS À@ØÉÀSÉ ®ÉAö©F®Êf ÞÉS AS, sJÉÌ ®ÉÀË ®ÀZFÌ Ag©Ì A°ÀÝ, ©À@Ø»Ì Ag©Ì A°ÀÝ, ®eÀrýÀKÌ Ag©Ì A°ÀÝ jÀ@Ø ~ÞÀÌ öÀÝ ´iÀcS ~ÉÀÌÉ ÇXo | ©JÉÌ ~É@ØÉrÞþA©T ÞþA©gÉÌ ASAÌÀZ À©TS c^Ψ ÞÉRÝÉ öÝ© ®öB AaU SÉ | A@ا ÀwFÀv À©É ÀÞÀÝAaÀUS rfUÉÌÀ@Ø, ~ÉÌ rfUÉÌ ÀwFÀvÀ@Ø | c¨XoÀ°c Ìcf^°þSÉÀËÌ jq ¬ØJÉ@Ø gÌÉv @ØÀÌAaÀUS ®ÉoFT©, TöÉ@ØAcÌ BfcÀSÌ ÀrK jce ®cÀËÀ@Ø mëÌHfÝ °rÀ@Ø | jqZÉÀSq Ìcf^°þSÉË-c¨XoÀ°ÀcÌ ®²Þ@Ø» j@Ø ~©¨USfÝ TÉnÉ ÀÞÀÝ sÉÝ |

~É®ÀU ~ÉTÉÌ TÀS öÝ Ìcf^°þSÉË R c¨XoÀ°ÀcÌ ®pAÄBwÀ© j@Ø ~^äAS»Aö© ATU ~ÉÀa | ®þÄÉÀ°Ì öÝ© °¨gÉÀw gÉw @ØÌÉ sÉÝ, expressionists jce evolvers ; m¬ØkÌ@Ø jce Acc©»@Ø | ®¨@ØÉ^ä, SBdU cÉ ÀvAS®S, jJÌÉ ÞþËT ÀwÉÀnÌ | Þþ@ØÉÀrÌ ´ÀXªU ´haÂÉÀ®, ®pAÄ®¨ÀZÌ ´\UÉÀ® jJÌÉ TÉÀ©ÉÝÉÌÉ, À¬ØASU WkAH»À© jJÀ°Ì ®pAÄ OÀU ZÉAS@Ø cp«É@ØÉÀÌ | UQØHfÝ, ®¨@ØÉ^ä ~@ØÉÀU ÞþÝÉ©, SBdU ÀcJÀO ÀËÀ@ØR ~ÀS@ØA°S mäNo mÏAcÌ, jce ÀvAS®S ®¯ëÉAS© °fW» BfcÀSÌ ~Ao@ØÉÌf | ~ÉÝ¨Ì jTS ©ÉÌ©TF ®ÀLLªR jJÀ°Ì ÀUZÉÝ ÀSq À©TS nØT ÞAÌc©»SrfU©É, ÀSq ASÌ^äÌ c°ÀUÌ aÉÞ | IS»ÉÌ T© IJÉAÞÀÝ, aÉAÞÀÝ ©JÉÀ°Ì ®pAÄrfU©ÉÌ OÉÌH | ~SFA°À@Ø Acc©»À@ØÌÉ cÀÝ sÉS ASÀBÀ°Ì ÀgÀC ÀgÀC, ©JÉÀ°Ì gÉc R gAÊÀ© S©¨SÀLªÌ avÉ ÞþA© ÞÀ°, jce öÝ© ~AScÉs» @ØSüvþFÉA¦@ØürÀSÌR | ©JÉÀ°Ì j@Ø ®«ÉÌ TÀoF ~ÀS@Ø ®«ÉÌ ®A^ðÀcr, ´l® ÀËÀ@Ø ÀTÉöSÉÝ ©JÉÌÉ OÀUS TöÉS°fÌ T©, cñ rÉZÉÝ Þ¨Ä öÀÝ jce cñ oÉÌÉÝ ÀÞþAÌ© öÀÝ | Ìcf^°þSÉË R c¨XoÀ°c °¨BÀSq evolver | gfKH TÀSÉASÀcÀr ©JÉÀ°Ì @ØÀÝ@ØAv cq ÞÀ¦Û À¬ØUÀUq ©JÉÀ°Ì ÀcÉIÉ öÀÝ sÉÝ SÉ, ©JÉÌÉ ´°üWÉAv© öS nØÀT nØÀT, ÞÉiÀ@ØÌ ASÀBÌ OsÉ»Ì ®ÉÀË ©ÉU ATAUÀÝ |


[ ÞJÉO ]


qeÀÌABÀ© sÉÀ@Ø SS-A¬Ø@Øü®S cUÉ öÝ, ©ÉÌ cÉeUÉÝ ©B»AT© rN°c^Î A@Ø öÀ© ÞÉÀÌ, ~-w\Þ ? À©TS ÞþOUS ÀSq, ©Àc Acr®ÉAöÀ©FÌ ~ÀS@ØvÉq B¨À¦Û ~ÉÀa Às SS-A¬Ø@Øü®S, ©ÉÀ©R c¨XoÀ°ÀcÌ OÉÌH ~cÉo | ®ÉAöÀ©FÌ jq ÀQØÀn TkU© ~FÉSÉAUA®À®Ì ÞþÉoÉSF ÀcAr, cñU ©ËF R ©LLª ®eö© @ØÀÌ AcÀrK oÉÌÉ R oÉÌHÉÝ ÀÞJMaÀSÉ jce ÞÉi@ØÀ@ØR À®q ÀcÉAoÌ ÞÀË OÉAU© @ØÌÉ, jq öU UQØF | èo¨ Þþc^Î cUÀU Þ¨ÀÌÉ cUÉ öÝ SÉ, @ØÉÌH jq rN°AvÌ Ag©ÀÌ À@ØTS ÀsS ÞÉAÐÀ©FÌ ISISÉAS ´JA@Ø TÉÀÌ; ~ËO SS-A¬Ø@Ø®ÀSÌ Ag©ÀÌ ~cÉo ~ÉOÌH @Ø\ÞSÉÌ, ®Ì®©ÉÌ jce ÞþÉÚ©ÉÌ |

jq SS-A¬Ø@Øü®S Þþ®ÀÊ TÀS Þ¦ÛU, @ØU@ØÉ©ÉÌ Þ¨ÀÌÉÀSÉ ÞɦÛÉÌ j@Ø ÞþA©Àcrf, ~©F^ä ®¿BS ÀUÉ@Ø, AÌvÉÝÉÌ @ØÀÌ j@Ø gA½cFc®ÉÝfÀ°Ì °ÀU gUFÉAxvÝÉAÌ @ØÌÀ©S | j@ØA°S ö^ä°^ä öÀÝ ~ÉTÉÀ@Ø ÌÉmäÉÝ oÀÌ cUÀUS, ~ÉhaÉ, ©¨AT À©É ®ÉÀÝÀ^®Ì ÀaÀU, SS-TFÉvÉÌ cÀU A@Øa¨ BÉS ? ~ÉAT sËÉ®¯ºc ®AcSÀÝ ®ÉqÀ@ØUvÉ ËÉATÀÝ gÉc¨@Ø T¨ÀZ cUUÉT, ~ÉÀÚ °É°¨, ~ÉTÉÌ À©É À©TS Þ¦ÛÉÀrÉSÉ ÀSq, ©Àc SS-TFÉvÉÌ À©É Ai@Ø TÀS Þ¦ÛÀa SÉ, ®²ÞþA© ~FÉÀxv-TFÉvÉÌ cÀU A@Ø j@ØvÉ cÉBÉÀÌ ´ÀiÀa, À®qvÉ A@Ø ...? SÉ SÉ, ~FÉAxvÀ© öÀc SÉ, ~É®ÀU ~T¨@Ø æd cÀUÀaS, cþQ|q cmä¨, cÉA@Ø ®c ~cmä¨, ©Éq gÉcAaUÉT, ~cmä¨À@Ø SS-TFÉvÉÌ A°ÀÝ qxvÉÌÀÞþv @ØÌÀU ®ÉÀÝÀ^®Ì ®ÉÀË j@ØvÉ cþfB @ØÌÉ Às©, RJÌ cÉHfÌ |

sÉqÀöÉ@Ø, SS-A¬Ø@Ø®S c¨XoÀ°c AUÀZÀaS ~B®þ ; ©ÉÌ ~ÀS@Ø SÉSÉ cqÀÝ ®ewpöf©, ~ÉcÉÌ ~ÀS@Ø öÝ© ~ÉBR q©mä© a¦ÛÉÀSÉ ÌÀÝÀa | An Acre of Green GrassjTS j@ØAv cq sÉ j@ØcÉÌ Þ¦ÛÀU ÀrK öÝ SÉ, cñcÉÌ Þ¦ÛÀUR SÉ | ArÀÌÉSÉÀTÌ ~®ÉoÉÌHLª aA¦ÛÀÝ ~ÉÀa cqÀÝÌ ÞþA©Av ~QØÀÌ | c¨XoÀ°c cqAvÀ@Ø cÀUÀaS, A Review of Modern Bengali Literature | j èo¨ AÌAg´ SÝ, jce ~Éo¨AS@Ø rN°AvR gAH©É TÉn, @ØÉÌH cÉeUÉ ®ÉAöÀ©FÌ ~©f©-c©»TÉS-gAcKF© ®ÀcÌq ~ÉSÉÀwÉSÉ jZÉÀS, ~ÉÀUÉÌ T© | c¨XoÀ°ÀcÌ T©ÉTÀ©Ì ®ÉÀË ®c ÀQØÀn j@ØT© SÉ öRÝÉ ÀwÀUR, ©JÉÌ ~^ä°»pAÄ OTÀ@Ø A°ÀÝ sÉÝ | Ìcf^°þSÉË Þþ®ÀÊ AUZÀaS, ".. in his boyhood or youth he displayed no prodigious talents, no revolutionary fire; he obeyed conventions and followed his elder; he was rather slow, rather dim and timid. If he died at Keat's age, he would have been a minor poet of the anthologies, taking his turn with twenty others; at Shelley's, a fascinating figure whom poets and scholars would be constantly 'discovering'; if his life had closed at fifty, or seventy even, he would not have meant to us as much as he does. His death, at eighty, has been premature, for he was still changing, still growing. Throughout his life, he has grown like some great tree, slowly, inperceptibly, with gentle passivity." [25] jq ®cq ~ÉTÉÀ°Ì BÉSÉ, A@ا jq cfQØÉ ~ÉTÉÀ°Ì AOASÀÝ À°S c¨XoÀ°c | jTS ÞÉÌ®üÀÞAåvg ÀOSÉÀ© ÞÉÀÌS A©ASq |

~ÉcÉÌ ~ÉÀÌ@Ø BÉÝwÉÝ, cÉeUÉ gÉKÉÌ Þþ®ÀÊ AUZÀaS, ... The one inherent and practically irremediable weakness of Bengali is its lack of verb-roots. This, too, verse can circumvent and even turn into an advantage, but prose has no way out. What we envy English most is its inexhaustible capacity for turning nouns and adjectives, whatever their origin, immediately into verbs. Bengali is so verb-shy that for a great number of actions we have no choice but to use the root 'to do' or 'to be' after the appropriate nouns, and the writer who wishes to avoid monotony has to have its wits about him all the time...." [26] cÉeUÉ jce qeÀÌAB °¨q gÉKÉÀ© ~ÞÉÌ °QØ©É ËÉ@ØÀU ©Àcq jTS A®XoÉÀ^ä ÀÞJMaÀSÉ ®¯ºc | gÉKÉÀ@Ø jTS gÉUcÉ®É ®É²ÞþA©@Ø ®ÉAöA©F@ØÀ°Ì Ag©Ì AcÌU ; sA°R ©JÉÌÉ ~ÉB@ØÉU ~ÀSÀ@Øq cÉeUÉ-cJÉOÉR q©FÉA° ~ÉÀ^°ÉUÀSÌ rAÌ@Ø |

An Acre of Green Grass ÞÀ¦Û ~ÉTÉÌ ZÉAS@Ø ~ÉÀQØÞR öÀÝÀa | °¨Av @ØÉÌÀH | ÞþËT©:, j cq Þ¦ÛÀU ÀcÉIÉ sÉÝ qeÀÌABÀ© ÀUZÉÌ ®¯ºÉcSÉ c¨XoÀ°ÀcÌ Ag©Ì @Ø©vÉ AaU, sÉ öÝ© ©JÉÌ cÉeUÉ ÀUZÉÌ ©UÉÝ ~ÀS@ØÉeÀrq OÉÞÉ ÞÀ¦Û sÉÝ | ©JÉÌ ®T®ÉTAÝ@ØÀ°Ì Ag©Ì ®ÉAöÀ©F ®cF®ÉOf öcÉÌ QØT©É AaU ~ÉÀÌÉ °¨ÀÝ@Ø BÀSÌ, ÀsTS ~^ð°Ére@ØÌ cÉ ®¨of^°þSÉË, ©Àc jJÌÉ À@Ø´q qeÀÌABÀ© ÀUZÉÝ À©TS TÀSÉASÀcr @ØÀÌSAS | ®TcÝmâÀ°Ì TÀoF SfÌ°O^°þ ÀOMo¨Ìf cÉeUÉ jce qeÀÌAB °¨q ®ÉAöÀ©Fq mªÉQØÌ ÀÌÀZÀaS, sA°R ©JÉÌ qeÀÌAB ÀUZÉÌ cFÉAóä R Þþ@ØK» ~ÉÀÌÉ ´JO¨À© | AXª©fÝ©:, jq cqÀÝÌ ®²Þþ®ÉAÌ© ®emâÌH c¨XoÀ°c AUZÀUS SÉ À@ØS ? An Acre-jÌ ÞþËT Þþ@ØÉr 1948 ®ÉÀU, ~©:ÞÌ cÉeUÉ ®ÉAö©F cÀÝÀa ~SSF R ~B®þ oÉÌÉÝ ; ©ÉÌ ®²cÀ^Î c¨XoÀ°ÀcÌ qeÌÉAB ~ÉÀUÉOSÉ ÀËÀ@Ø ~ÉTÌÉ cA¡© öUÉT, sÉ ~cÉCÉAU ~S¨ÌÉwfÀ°Ì @ØÉÀa cÉeUÉ®ÉAöÀ©FÌ ÞþoÉS ÞAÌOÉÝ@Ø öÀ© ÞÉÌ© |

®ÉAö©F ®²c^ÎfÝ ~ÉÀUÉOSÉÝ c¨XoÀ°ÀcÌ ~ÞÉÌ ®ÉcUfU©É ~ÉTÉÀ°Ì T¨£o @ØÀÌ | ¬ØT», Àv@ØAS@Ø q©FÉA° ~©F^ä gÉAÌ AcKÝR A©AS ®ÉoÉÌH ÞÉiÀ@ØÌ ÀcÉAowTF @ØÀÌ À©ÉÀUS ÀsS ~SÉÝÉ® mªÉhaÀ^°F | BfcSÉSÀ^°Ì @ØAc©ÉÌ @ØËÉ-R @ØAc©ÉÀÞþTfÀ°Ì AcÀrK °Ì@ØÉAÌ cq, A@ا À®ZÉÀS ~ÉÀUÉOSÉÌ wÉbÛ©É R cÉ@ØFwiÀSÌ BAvU©É ~ÀS@Ø ÀQØÀnq ÀsS AcgþÉA^ä@ØÌ | ©JÉÌ ÞÀ°FÌ wöS©É BfcSÉSÀ^°Ì w°FÀ@ØR ÞþÉÝq °¨w»T @ØÀÌ À©ÉÀU | ~SFA°À@Ø c¨XoÀ°ÀcÌ ÀUZÉ S°fÌ T© wA©TÝ |

TöÉgÉÌÀ©Ì @ØËÉ-Ì ÌOSÉ@ØÉU 1971-74 | TöÉ@ØÉÀcFÌ AcÀrýKH cUÀU c¦Ûq @ØT cUÉ öÝ, jq cqAv ASÀBq ÞþÉÝ TöÉ@ØÉAcF@Ø | ®ÉAö©F, °r»S, oT» R gÉKÉ©ÀLªÌ jTS ®eÀrýK ÀsÀ@ØÉÀSÉ À°ÀrÌ ®ÉAöÀ©Fq AcÌU | jq cq ÞÀ¦Û ÀBÀSAa, c¨ÀIAa ~ÀS@Ø, ~ÉcÉÌ c¨AIASR ~\Þ SÝ | TöÉgÉÌÀ©Ì @ØËÉ ÞÉiÀ@ØÌ @ØÉa ÀËÀ@ØR ~ÀS@ØvÉ ~ÉrÉ @ØÀÌ, ÞþÉÚ©É R rfUÀSÌ | ~SF ~ÀS@Ø ÀQØÀn SÉ-ÀcÉIÉ AcT¨Z©É BÉAÌ© @ØÀÌ; A@ا j cq ~Xg¨© ®À¯ëÉöSf, ÞÉ©ÉÌ ÞÌ ÞÉ©ÉÌ w¯ºfÌ, gÉAÌ ~ËO ®Ì® ~ÉÀUÉOSÉ ÀsS j@Ø AS:rÂÉÀ® ÀrK @ØÌÀ© qhaÉ @ØÀÌ | TöÉgÉÌÀ©Ì @ØËÉ ÀËÀ@Ø ÞþAQØóä ´XopA© cÉ©¨U©É, jq cqÀÝÌ ®ÉË»@Ø©É ©ÉÌ ®Twþ©ÉÝ | jTS cq ÀUZÉÌ BSF Às ÞþwÉbÛ ÀUZSfrA½Ì ÞþÀÝÉBS, BfcÀSÌ jÀ@ØcÉÀÌ ÀrÀK jÀ® ©É c¨XoÀ°ÀcÌ Þ¨ÀÌÉÞ¨AÌq AaU | jce jq @ØÉÌÀHq ©JÉÌ OÀU sÉRÝÉ ~@ØÉÀU | ÞþA©gÉ c®¨Ì TöÉgÉÌÀ©Ì TöÉÌÀHF j-cqÀÝÌ °pAÄÀ@ØÉH ÀËÀ@Ø ZÉAS@Ø Ag^ðoT»f, jce ©É ÞÀ¦Û ~ÉTÉÌ @ØÉÀa c¨XoÀ°ÀcÌ AcÀrýKH ~ÉÀÌÉ mÞÄ öÀÝÀa |

c¨XoÀ°ÀcÌ ~ÉLðPBcAS@Ø ÌOSÉ, ~ÉTÉÌ ÀaÀUÀcUÉ, ~ÉTÉÌ ÀsMcS jce ~®TÉóä ~ÉTÉÀ°Ì @ØAc©ÉgcS | ÀUZÀ@ØÌ BfcS èo¨ cÉqÀÌÌ SÝ, ~ÉcÉÌ èo¨ Ag©ÀÌÌR SÝ | j-°¨ÀÝÌ TÉÀI ASEOÝ ~ÉÀa À@ØÉÀSÉ ATU jce À®q ATU ÀsTS @ØÀÌ ATÀUÀa Ag©Ì cÉqÀÌÌ ~ÉÀUÉ ÀcÀ¦Û ÀwÀa q©FÉA° ~ÉEOs» ÞCüA½À© (SÉA@Ø aÀn) Ai@Ø À©TS @ØÀÌq c¨XoÀ°c ATAUÀÝÀaS ©JÉÌ öÀÝ RiÉÌ wÀ\Þ | jZÉÀS WvSÉÌ cH»SÉ jÀ®Àa ~SÉÝÉÀ®, A@ا ©ÉÌ ®ÉÀË ASÀBÌ Acc©»ÀSÌ aÉÝÉR ÞÀ¦ÛÀa ®ÌU mªha©ÉÝ | AÞ©É-TÉ©ÉÌ ®ÊcA¡© ÀaÀUÀcUÉ ©JÉÌ gÀÌ AaÀUS A°A°TÉ-°É°ÉTrÉq, ©JÉÌ PrrÀcÌ ®ÉÌUF, P@ØÀrÉÀÌÌ À@ØMHf@Ø©É R ÀsMcÀSÌ s^¢HÉ, ®cq aÉAÞÀÝ ´ÀiÀa c¨XoÀ°ÀcÌ ÞþA©gÉÌ ASÌ^äS Ac@ØÉr | ©ÉÌÞÌ AccÉö ®e®ÉAÌ@Ø©ÉÌ Ag©Ì A°ÀÝ A©AS cÀÝ OÀUÀaS, ÀsÉÀnÌ ÞþÀÝÉBÀS @ØUTÀ@Ø ÀaÉvÉÀ© öÀÝÀa ÀÌÀ®Ì ÀWɦÛÉÌ T©, ÌfÞS @ØÀUÀB ~mªÉmÏF@ØÌ ÞAÌÀcÀr BfAc@ØÉÌ °ÉÝ @ØÉAvÀÝÀaS @ØÕAv caÌ | mªoÀT»Ì ÞþA© A@Ø ÞþcU Þþ©fA© TÉS¨KÀ@Ø jTS ÞAÌAmÏA©Ì Ag©ÀÌR AmÏÌ ÌÉÀZ, ®pAÄrfU ÌÉÀZ, ÀgÀc ~cÉ@Ø öÀ© öÝ | ~ÉTÉÌÉ sÉÌÉ ´øcpA«À© TAË© ÀËÀ@ØR cJÉOcÉÌ ~ÉrÉ ÌÉAZ, ÞþA©ASÝ© Tmä@Ø R TwB AcnØÝ @ØÀÌR TSSÀ@Ø ~ÉwUÉÀ© OÉq, ©ÉÀ°Ì jq cq ÞÉiF | jq À©É À®A°S j@ØBS AO^äÉrfU c^ΨÀ@Ø ©JÉÌ ÞþFÉAåv@ØÉU R ÞþA©A¤© @ØÉ@ØÉ cUÀUS, ©É ÞþÀTÉrS-vÀTÉrS AT®ü @ØÌa SÉ À©É, ©¨AT À©É ~ÉcÉÌ ÀUZ-ÀvZ ! ÀrÀKÌ @ØËÉæAU ÞþÉÝ mªwÀ©, ÀsS À@ØÉÀSÉ wAö»© ~SFÉÀÝÌ Þþ®Ê | cÉA¦Û jÀ® c¨XoÀ°ÀcÌ jq ®c ÀUZÉ öÉ©À¦Û AaÀUS, c^ΨAv | ÀsvÉ ~ÉTÉÌ @ØÉÀa AcÌÉv AcmëÝ, c¨XoÀ°ÀcÌ ~ÀS@Ø ÀUZÉq öÝ© ÞÉAÌrþATÀ@ØÌ öÉ©aÉASÀ©, A@ا À®ZÉÀS ÀSq À@ØÉÀSÉ @ØTüÀÞþÉTÉqÀBÌ aÉÝÉ | BS mv¨ÝÉv» ATUüÕjÌ A®AS@ØFÉU ´A½, the writings by which a man can live are not those that themselves live [27] c¨XoÀ°ÀcÌ ÀQØÀn ZÉÀv SÉ | A©AS ÀcJÀOÀaS jce ©JÉÌ ÀUZÉR ÀcJÀOÀa ©JÉÀ@Ø aÉA¦ÛÀs |

jq cqæAU Þ¦ÛÀU ~ÉÀÌ@ØAv cFÉÞÉÌ Z¨c mÞÄ öÀÝ RÀi, ASÀBÌ AcrÂÉ® R oÉÌHÉÌ TÉAvÀ© c¨XoÀ°c @Ø©vÉ ®l R ÇB¨ AaÀUS | qeÀÌABÀ© sÉÀ@Ø integrity cUÉ öÝ, ©ÉÌ Þþ@ØÉr ÞþA©Av ÞCA½À© | ~ÉTÉÌ ÀsMcSÕjÌ °rT ÞAÌÀhaÀ° AUZÀaS, "ÀcÉoöÝ ®^¢É®cÉÀ°Ìq ÞþgÉÀc, bÉ@ØÉÌ ÀaÀUÌÉ ~ÀSÀ@Øq Z¨c AcÀc@ØÉS^° Þ¦ÛÀa ©ZS, A@ا Às-ÀaÀUÀ@Ø ©ÉÌ °r caÌ cÝÀ® ~ÉJ@ØÀ¦Û oÀÌAaÀUS Ìcf^°þSÉË, ~ÉÌ jqTÉn sÉÀ@Ø @ØJÉAÞÀÝ A°ÀÝ ÀwÀa ÕÀBqS ~ÉÝÉÌ,Õ Õ´°ÉAÌe öÉqvü®Õ À® @Øf @ØÀÌ AcÀc@ØÉSÀ^° @ØÉS ÞÉÀ© ?" ~ÉÀÌÉ AUÀZÀaS, À@ØTS @ØÀÌ A°UfÞ @بTÉÌ ÌÉÝÕjÌ ®ÉÀË ©JÉÌ ÞþwÉbÛ Àmðö-rþXoÉÌ ®²Þ@Ø», AOÌ©ÀÌ T¨Àa AwÀÝAaU, A°UfÞ @بTÉÀÌÌ @ØAc©É ®²ÞÀ@Ø» c¨XoÀ°ÀcÌ ~@ØÞv R ~AÞþÝ T©ÉT© BÉSÉÀSÉÌ BSF | ~ÉB@ØÉU ÀsZÉÀS ÀUZ@ØÀ°Ì ÞAUAv@ØFÉAU @ØÉÀÌåv öRÝÉ gfKH BdAÌ, À®ZÉÀS c¨XoÀ°ÀcÌ cFA©nØT ~ÉTÉÀ°Ì OTÀ@Ø À°Ý |


[ aÝ ]


c¨XoÀ°c ASÀBÌ ®pAÄrfU©ÉÌ OO»ÉÌ ÞÉrÉÞÉAr ~ÉÀÌ@Ø oÌÀSÌ @ØÉÀBÌ ®ÀÊ s¨½ ÀËÀ@ØÀaS sÉÌ wgfÌ ÞþgÉc cÉeUÉÌ ®ÉAö©FÀ®cf j@Ø cÉ j@ØÉAo@Ø ÞþBÀ^ëÌ ´ÞÌ | ASÀBÌ ®ÉAö©FBfcÀSÌ ÞþÉÝ ®c Þs»ÉÀÝq c¨XoÀ°c ÞAn@ØÉ ®²ÞÉ°SÉÝ BA¦Û© AaÀUS, jce À®ZÉÀS ©JÉÌ gkAT@ØÉ èo¨ ®²ÞÉ°À@ØÌq AaU SÉ, A©AS AaÀUS j@Ø T¨gÀTÀxvÌ ~wþHf | ÞþwA©, @ØAc©É, PcrÉZf q©FÉA° ÞAn@ØÉ OÀUÀa ©JÉÌ Ù@ØÉA^ä@Ø ´l®ÉÀö jce ~ÀS@Ø ÀQØÀn ASÀBÌ ZÌÀOR | cÉeUÉÌ ®ÉoÉÌÀHF @ØAc©É-dAOÀ@Ø ÞþA©A¤© @ØÌÉÌ AÞaÀS c¨XoÀ°ÀcÌ ~c°ÉS ~ÞAÌ®fT ; ~ÉB sÉÌÉ À®AUAcþAv ÀÞÉÀÝv, °¨-°rvÉ ÞþÉqB ÀÞÀÝ ®gÉ-®ATA©À© cÉHf A°ÀÝ Àc¦ÛÉS, ©JÉÀ°Ì c©»TÉÀSÌ ~AmäLª ~ÀS@ØvÉq c¨XoÀ°ÀcÌ j@ØÉÌ ~oFc®ÉÀÝÌ ¬Ø®U |

c¨XoÀ°c ®²ÞÉA°© À@ØÉÀSÉ ÞAn@ØÉÌ ®eZFÉ ~ÉTÉÌ öÉÀ© ÀSRÝÉÌ ®¨ÀsÉw öÝAS, ®²ÞþA© Þ¨S:T¨A°þ© @ØAc©ÉÕÌ Ìcf^°þ-®eZFÉ aɦÛÉ | jq ®eZFÉ Þþ@ØÉÀrÌ ®TÝ Ìcf^°þSÉË c©»TÉS, jce @ØAc©ÉÌ ®eZFÉÝ A©AS ´ÞAmÏ© ÞþËT ÞÉ©ÉÀ©q, °¨c»U, AcÞs»mä, gÉCÉ öÉÀ©Ì j@ØAv mªÉQØÌ | ©ÉR èo¨ SÉTAv, Þ°cfÌ À°cLªR ÀsS T¨Àa ÀwÀa, BÌÉBB»Ì À°ÀöÌ P°ÀSF | cqAv Z¨ÀUq, jq ÞÉ©É IJÉA@ØÀÝ A°ÀÝ sÉÝ, TÀS ÞÀ¦Û sÉÝ TöÉgÉÌÀ©Ì ´ÞÉÀ^ä, ~B»¨SR j@ØA°S wÉÐfc ©¨UÀ© ÞÉÀÌSAS, j@Ø BfcÀSÌ oS¨O»O»ÉÌ @ØfA©»À©, åýÉA^äÀ© | jq ®eZFÉÌ ÀUZÉÌ ~ÉÀÝÉBS ~Þkc», jce sÉ À°ÀZ ~ÉEOs» öÀ© öÝ, ÞþÉÝ ®c ÀUZÉÀ©q ASÀT»° ~FÉSÉAUA®À®Ì ÀTBÉB R OO»ÉÌ S©¨S °pAÄÀ@ØÉH | Ìcf^°þSÉË ÀUÀZS c¨XoÀ°cÀ@Ø, ÀT 18, 1941 ®ÉÀU, "~ÉTÉÀ@Ø ~cU²cS @ØÀÌ jcÉÌ@ØÉÌ @ØAc©É ÞAn@ØÉÝ ®ÉAö©F ®²cÀ^Î Às ®@ØU ~ÉÀUÉOSÉ Þþ@ØÉAr© öÀÝÀa À©TS ®¨®²ÞkH» R ®¨AcOÉAÌ© Þþc^Î qA©ÞkÀc» À@ØÉÀSÉ cÉCUÉ ÞAn@ØÉÝ ~ÉAT À°AZAS, j ~ÉTÉÌ ÞÀQØ AcmëÝBS@Ø |" [28] Ìcf^°þSÉÀËÌ AcmëÝ TkU© ~ÉÀUÉOSÉ ©JÉÀ@Ø ASÀÝ SÝ cÀU, ©JÉÌ ®ÉAö©F ASÀÝ cÀU, jce ©É cÉeUÉÝ cÀU | ~ÉBÀ@ØÌ sÉÌÉ ÀcmvÀ®UÉÌ ÀUZ@ØÀ°Ì ÀTÉv@ØÉ "AÞAÌݦ" ´ÞSFÉÀ® ÞÀ¦Û Ìcf^°þSÉËÀ@Ø ÀOÀSS, cÉ ÀÞrÉ°ÉÌ wÀcK@ØÀ°Ì ´Xgv ËfA®® ÀSÀ¦Û, ©ÉÌÉ j@ØcÉÌ @ØAc©É ÞAn@ØÉÌ jq @Øpr@ØÉÝ ®eZFÉAv öÉÀ© ÀSÀcS |

®T®ÉTAÝ@Ø ÀUZ@ØÀ°Ì ®²cÀ^Î c¨XoÀ°ÀcÌ ~Éwþö ÞþcÉ°ÞþA©T | BfcSÉSÀ^°Ì @ØÉcFÀ@Ø gÉU UÉwÀ© ArAZÀÝÀaS ~ÉTÉÀ°Ì, ~ÀS@ØvÉq c¨XoÀ°c | ~SFÌÉR ©JÉÌ °pAÄÌ ~ÀwÉOÀÌ AaÀUS SÉ ; j@Ø AOAiÀ© AUZÀaS, "... Õ@ØAc©ÉÕ ÞAn@ØÉÌ TÉ̬Øl ®¨gÉK T¨ÀZÉÞÉoFÉÀÝÌ @ØAc©É ~ÉÞSÉÌ öÝÀ©É °¨Õj@ØcÉÌ ÀOÉÀZ ÞÀ¦ÛÀa | A©AS ®²ÞþA© ÕÞ°ÉA©@ØÕ SÉT A°ÀÝ j@ØAv @ØAc©ÉÌ cq ÀcÌ @ØÀÌÀaS, j@ØZÉSÉ cq ~ÉB ~ÉÞSÉÀ@Ø ÞÉiÉÀSÉ ö’ÀUÉ | ~ÉAT ASÀB ®¨gÉÀKÌ @ØAc©ÉÌ AcÀrK ~S¨ÌÉwf, j© ~\Þ cÀÝÀ® j©ZÉAS rA½Ì Þþ@ØÉr ~ÉTÉÌ À©É AcmëÝ@ØÌ TÀS öÝ | cqZÉSÉ ~ÉÞSÉÌ À@ØTS UÉwÀUÉ ©É BÉSÀ© ÞÉÌÀU ®¨gÉK èo¨ Às ´l®ÉAö© öÀcS ©É SÝ, öÝÀ©É ©ÉÀ© ©JÉÌ ~ÉLëèAXoÌR ®¨ÀsÉw ATUÀc |..." [29] AOAiÌ ÞþÉÞ@Ø Ìcf^°þSÉË | ®T®ÉTAÝ@Ø @ØAcÌ ÞþA© @Ø©vÉ ®öTAT»©É ËÉ@ØÀU, jTS AOAi ÀUZÉ sÉÝ |

c¨XoÀ°ÀcÌ jq ~c°ÉS mëÌH @ØÀÌÀaS ´°ÉÌTSÉ ®T®ÉATÝ@ØÌÉR | UfUÉ TB¨T°ÉÌ ©JÉÌ ÞÉ@Ø°Ðf cqÀ© AUÀZÀaS, "®S ©ÉAÌÀZÌ @ØËÉ cUÀ© ÞÉÌc SÉ, c¨XoÀ°c qA©TÀoF ©ÉÌ BfcÀSÌ Àrþ¤ @ØÉB ®@ØÀUÌ ~BÉASÀ© èd @ØÀÌ A°U | À® @ØÉB cUÀ© À@ØÉÀSÉ ~ÉEOs» ÌOSÉÌ @ØËÉ gÉcAa SÉ | j ©ÉÌ ÀOÀÝR c¦Û @ØÉB | c¨XoÀ°c SÉSÉ gÉÀc ~Éo¨AS@Ø cÉeUÉ ®ÉAöÀ©FÌ ÀwɦÛÉ Þ«S @ØÀÌ ÀwÀa | ~ÉTÉÀ@Ø cñ ©dH @ØAc cÀUÀaS, c¨XoÀ°ÀcÌ @ØÉÀaq ©JÉÌÉ ÞþËT ´l®Éö R ®öÀsÉAw©É ÀÞÀÝÀaS | .... ~ÉAT ®c»°Éq cAU ~ÉTÉÌ ÀUZ@Ø öÀÝ RiÉÌ TkÀU ~ÉTÉÌ c^Ψ c¨XoÀ°ÀcÌ öÉ©R ~ÉÀa | @Ø© BÉÝwÉÝ À® ~ÉTÉÌ Arr¨®ÉAö©F ®ÉoSÉ, ~ÉTÉÌ cÉeUÉ gÉKÉ AcKÀÝ ®öÉS¨gkA©rfU T^äcF @ØÀÌÀa, j @ØËÉ g¨UcÉÌ SÝ |"[30]

ASÀBÌ ÀUZÉÌ cÉqÀÌR c¨XoÀ°c jq gÉÀc Acmäp© öÀÝÀaS j@ØAv s¨Àw, j@ØAv @ØÉÀU |

c¨XoÀ°c ®²ÞÉA°© ~Éo¨AS@Ø cÉeUÉ @ØAc©É ~ÉTÉÌ ÞþcÉ®BfcÀSÌ AcÀrK ~cU²cS | À@ØÉÀSÉ @ØÉcF ®ßUSq ®²ÞkH» öÀ© ÞÉÀÌ SÉ, @ØÉÌH @ØÉcF cFÉÞÉÌvÉq j@ØAv wTS, w^äcF SÝ | ©l®ÀLLªR c¨XoÀ°ÀcÌ ÞþÝÉÀ® jq ®ßUS ~Ao@ØgÉÀc ÞþA©PSAo@Ø, jce À®qZÉÀSq ©ÉÌ ®ÉË»@Ø©É | ~ÉTÉÀ°Ì g¨UÀU OUÀc SÉ, Ìcf^°þSÉÀËÌ ÀS©pÀLªR jTS j@ØAv ®ßUÀSÌ @ØÉB öÀÝAaU, A@ا ©ÉÌ OÝS ®²cÀ^Î Ac°£o R ®ÉoÉÌH ÞÉiÀ@ØÌ TÀS ®erÀÝÌ ~c@ØÉr ~\Þ AaU SÉ |

w© r©ÉN°fÌ AXª©fÝ °r@Ø SÉwÉ° cÉeUÉ ®ÉAöÀ©F rýfU-~rýfU ASÀÝ ÀWÉÌ©Ì XªÀ^°ªÌ ´°Ý öÝ | TkU© ScfS R ÞþcfHÀ°Ì TÀoF, jce rAScÉÀÌÌ AOAi ÞþgpA© ÞAn@ØÉÌ ~S¨ÀWÉvSÉÝ | ~ÉBÀ@ØÌ s¨Àw jTS PXªÌË Àcr öÉ®F@ØÌ ; cÉeUÉ ®emâpA©Ì Þ¨ÀÌÉoÉ ÞAn@ØÉÌ @ØAc©É ~oFÉÝ Z¨UÀU À©É ~FÉSÉvAT@ØÉU ~ÉÀUÉOSÉ aɦÛÉ ÞþÉÝ A@Øa¨q ÀOÉÀZ ÞÀ¦Û SÉ | ©Àc À® s¨Àw, °¨ ÞQØ AaU vwcÀw, ©dH ©¨@Ø»fÌÉ ~Éo¨ASÀ@ØÌ ÞkBÉAÌ, AcÞÌfÀ© ÌQØHrfUÌÉ | jq WkH»ÉcÀ©»Ì ~wþgÉÀw AaÀUS c¨XoÀ°c, ~crFq ScfSÀ°Ì ÞÀQØ | ©@Ø»-Ac©@Ø», s¨A½-~s¨A½Ì okTÉÝS j© ÀcÀ¦Û RÀi Às ÀrK Þs»F^ä ®ÉAöÀ©FÌ ®¨AÞþT À@ØÉÀv» T@سTÉ RÀi èSÉASÌ BSF, ÀBɦÛÉ®JÉÀ@ØÉÀÝ B¦Û öS, cÉ°f R AccÉ°f ÞQØ | c¨XoÀ°ÀcÌ ASÀBÌ gÉKÉÝ, "... Some well-meaning and optimistic persons, themselves outside any literary circle, appealed for arbitration to Rabindranath, who was finally persuaded to preside over a conciliatory meeting. Two sessions were held at the Jorasanko house, the two 'parties' as well as the neutrals strongly represented, and Rabindranath, for whom the occasion of the meeting could mean but little, spoke in his flute like voice on fundamental principles, later developing his remarks into two essays entitled 'The Form of Literature' and 'Literary Criticism', which produced a fresh controversy, and one so confused and confusing that the hoped-for conciliation looked remoter than ever.." [31]

j@Øq èSÉASÌ AcÞÌf© ÞÀQØÌ T^äcF ÀrÉSÉ sÉ@Ø, "... we heard that Tagore had expressed a wish to call a meeting of both the sides at his house and hear our arguments. We were invited to go. At first both Mohit Babu and I were semewhat hesitant. We thought that it might be a trap or even an ambush. But finally we revised our opinion, thinking that if we did not go we would be condemned by default......After some others had spoken I took up the debate. But I do not think I spoke well at all. I was not then used to public speaking or debate, however cavalier-like I might have been with my pen. The only adavantage on our side was that our enemies spoke even worse. Their main spokesman was a young writer from Dacca, who spoke with the strong accent of his city. Tagore did not say anything, but only listened with an impassive face." [32]

bÉ@ØÉÌ ´iA© ÀUZÀ@ØÌ ÞAÌOÝ ®öÀBq ~S¨ÀTÝ | ´ÞÀÌÌ ´XopA© SfÌ°O^°þ ÀOMo¨ÌfÌ ~ÉLëBfcSfÌ AXª©fÝ ZÐ ÀËÀ@Ø | ~SFn SfÌ°O^°þ c¨XoÀ°ÀcÌ ®ÉAö©F ÞþA©gÉÌ ®¨ÀsÉwF mªf@Øp© A°ÀÝÀaS |


[ ®É© ]


c¨XoÀ°c c®¨Ì ´ÞÌ jq ASc^Î ÀrÀK jÀ®R ~®TÉóä ÌÀÝ ÀwU | jÌ @ØÉÌH cÉ P@ØA¬ØÝ© ArÀÌÉSÉÀTq A°ÀÝAa | ®^ÎÉS @ØZSR ¬Ø¨ÀÌÉÝ SÉ, c¨XoÀ°c c®¨À°Ì T© ®þÄÉÀ°Ì ASÀÝ À©É SÝq | cÉ° ÌqU ~ÀS@Ø A@Øa¨q, ©JÉÌ SÉv@Ø, ©JÉÌ cñ©Ì w\Þ-´ÞSFÉ®-@ØAc©É-SSü A¬Ø@Ø®S, jce ~ÉÀÌÉ cñ A@Øa¨ | ©JÉÌ Os»ÉÞÀ° ~ÉTÉÀ°Ì R ~ÉTÉÌ OÉÌH OUÀc ®ÉÌÉ BfcS |

… he has not created a Sakuntala or Faust, a Commedia or War and Peace; we seek in vain for a 'master-piece', a single work that contains him so to say, on which we can lay our hand and say we have him. His effect is gradual and cumulative; you have to go back and forth .... to get what he can give. [33]

Ìcf^°þSÉÀËÌ Þþ®ÀÊ c¨XoÀ°c |

jce jq j@Øq ~ÉÀUÉ@ØÞÉ© ÞþÉÝ ~cFË» ©JÉÌ ASÀBÌ ÀQØÀnR | c¨XoÀ°cÀ@Ø ÞÉRÝÉ sÉÝ SÉ ©JÉÌ À@ØÉÀSÉ j@ØAv ÌOSÉÌ TÀoF cÉ èo¨q ©JÉÌ ÌOSÉ®TÀwþÌ TÀoF |

©Éq ~ÉÀUÉOSÉÌ ~À^äR ®^ÎÉS ÀBÀw ËÉÀ@Ø |



|| ©ËFÞµf ||

[1] ~ÉTÉÌ ÀaÀUÀcUÉ - c¨XoÀ°c c®¨, jT. A®. ®Ì@ØÉÌ ~FÉÐ ®^® ÞþÉ: AU:, ÞþËT Þþ@ØÉr : TÉO» 1972, O©¨Ë» Þþ@ØÉr : ÀT 1997 - Þp¤É 112

[2] ~Éo¨AS@Ø cÉeUÉ @ØAc©É - c¨XoÀ°c c®¨ ®²ÞÉA°©, jT. A®. ®Ì@ØÉÌ ~FÉÐ ®^® ÞþÉ: AU:, ÞþËT Þþ@ØÉr TÉO» 1954, Þ¨ST»¨°þH B¨UÉq 1998 [~É: cÉ:] - Þp¤É 143-145

[3] ~É: cÉ: - Þp¤É 148

[4] ~É: cÉ: - Þp¤É 149 [5]

[5] V.S.Naipaul - Nobel Lecture - http://www.nobel.se/literature/laureates/2001/naipaul-lecture-e.html

[6] ~ÉTÉÀ°Ì @ØAc©ÉgcS - c¨XoÀ°c c®¨, Ac@Ø\Þ, ÞþËT Þþ@ØÉr SÀg²cÌ 2001 - Þp¤É 46

[7] A©AËÀ¦ÉÌ - c¨XoÀ°c c®¨, AS´ jB ÞÉcAUrÉ®» ÞþÉ: AU:, K¤ ®emâÌH A¦À®²cÌ 2000 [A©:] - Þp¤É 208

[8] A©:- Þp¤É - 324

[9] A©: - Þp¤É - 82

[10] AOAiÞn, ÀKɦÛr ZÐ - Ìcf^°þSÉË iÉ@بÌ, AcrÂgÉÌ©f wþ^ÏSAcgÉw, Þþ@ØÉr ÀÞMK 1402, [AO:] - Þp¤É 121

[11] ÌÉ© gÕÀÌ cpAÄ - c¨XoÀ°c c®¨, jAT.A®.®Ì@ØÉÌ ~FÉÐ ®^® ÞþÉ: AU:, ÞþËT Þþ@ØÉr : jAÞþU 1967, ®óäT T¨°þH BÉS¨ÝÉAÌ 1990 [ÌÉ:] - Þp¤É 52

[12] ÌÉ: - Þp¤É 91

[13] ÌÉ: - Þp¤É 91

[14] AO: - Þp¤É 389

[15] AO: - Þp¤É 147-148

[16] An Acre of Green Grass - Buddhadeva Bose, Papyrus, Published 1948, Reprint 1997 [Acre] - Page 56

[17] @ØÀ\UÉU s¨w - ~AO^äF@بTÉÌ À®Sw¨óä, jAT.A®.®Ì@ØÉÌ ~FÉÐ ®^® ÞþÉ: AU:, ÞþËT Þþ@ØÉr : ~ÉArÂS 1357, ~KvT Þþ@ØÉr : rþÉcH 1405 - Þp¤É 108

[18] AO: - Þp¤É - 13

[19] AO: - Þp¤É - 111

[20] AO: - Þp¤É - 135

[21] AO: - Þp¤É - 186

[22] AO: - Þp¤É - 165

[23] AO: - Þp¤É - 140

[24] AO: - Þp¤É - 155

[25] Acre - Page 13

[26] Acre - Page 73

[27] The Intellectual In India - Nirad C Chaudhuri, Associated Publishing House, First Published 1967, Reprinted 1967 - Page 57

[28] AO: - Þp¤É - 154

[29] AO: - Þp¤É - 195

[30] ÞÉ@Ø°Ðf - UfUÉ TB¨T°ÉÌ, ~ÉS^° ÞÉcAUrÉ®» ÞþÉ: AU:, ÞþËT ®emâÌH BÉS¨ÝÉAÌ 1986, O©¨Ë» T¨°þH ~Éwmv 2001 - Þp¤É 281

[31] Acre - Page 81-82

[32] Thy Hand, Great Anarch ! - Nirad C Chaudhuri, Addison-Wesley Publishing Compny Inc. First Printing, July 1988, First US Edition. - Page 229

[33] Tagore : Portrait of A Poet - Buddhadeva Bose, Papyrus, Published : 1962, Enlarged Edition : 1994 - Page 27




Published May 15, 2004

Send us your feedback